Deze halfaap blijkt gevoel voor ritme te hebben

De mens is niet de enige met muzikaal talent. Ook deze schattige maki kan er wat van.

We weten dat sommige dieren het gevoel voor ritme met de mens delen. Denk bijvoorbeeld aan bepaalde zangvogels. Toch is het een zeldzame eigenschap onder niet-menselijke zoogdieren. In een nieuwe studie besloten onderzoekers op zoek te gaan naar de muzikale vaardigheden van primaten. En dat leidt tot een interessante ontdekking.

Menselijke muzikaliteit
De mens is niet de enige met muzikaal talent. Ook sommige dieren blijken maatgevoel te hebben. Denk bijvoorbeeld aan kaketoe Snowball die danst op de muziek van The Backstreet Boys en Ronan de zeeleeuw headbangend op muziek van Earth, Wind &Fire. “Er is al langer interesse om te begrijpen hoe menselijke muzikaliteit is geëvolueerd,” vertelt onderzoeker Andrea Ravignani. “Door te zoeken naar muzikale kenmerken onder andere soorten, kunnen we een ‘evolutionaire boom’ van muzikale eigenschappen bouwen. En op die manier kunnen we begrijpen hoe gevoel voor ritme is ontstaan en geëvolueerd.”

Indri
Om erachter te komen of niet-menselijke zoogdieren gevoel voor ritme hebben, besloot het team één van de weinig ‘zingende’ primaten te bestuderen: de ernstig bedreigde maki indri (Indri indri). Deze maki is de grootste nog levende halfaap en komt enkel voor in het noordoosten van Madagaskar. De zang bestaat uit een serie van schreeuwen en huilen. De onderzoekers wilden weten of de melodieuze roep van deze halfapen – die meer dan 2 kilometer ver te horen is en tot 240 seconden lang kan duren – een bepaald kenmerkend ritme hebben die ook in menselijke muziekculturen wordt aangetroffen.

Categorisch ritme
Het gaat om een bepaald ritme dat de onderzoekers ‘categorisch ritme’ noemen. Ritme is categorisch wanneer intervallen tussen twee geluiden exact dezelfde duur hebben (1:1 ritme) of verdubbeld zijn (1:2 ritme). Dit type ritme maakt een liedje gemakkelijk herkenbaar, zelfs als het met verschillende snelheden wordt gezongen. Zouden liedjes gezongen door de halfaap indri ook dit ‘uniek menselijke’ ritme kennen?

Twaalf jaar lang bezochten onderzoekers het regenwoud van Madagaskar om de liedjes van de halfaap te bestuderen. De onderzoekers namen de melodieuze roep van twintig indri-populaties (bestaande uit 39 dieren) op, die in hun natuurlijke leefgebied woonden. Opvallend is dat leden van dezelfde familie de neiging hebben om soms samen te zingen, in geharmoniseerde duetten en refreinen.

Ritme
Na jarenlang onderzoek komen de wetenschappers tot een merkwaardige ontdekking. Want de indri blijkt inderdaad gevoel voor ritme te hebben. Niet alleen wisten de onderzoekers het zogenaamde categorisch ritme in de liedjes te ontdekken, ook vonden ze kenmerken van het typische ‘ritardando’ (vertragend tempo in muziek). Hoewel mannetjes en vrouwtjes er in hun liedjes een ander tempo op nahouden, vertonen ze wel hetzelfde ritme.

Gemeenschappelijke voorouder
Met de studie tonen de onderzoekers aan dat ook niet-menselijke zoogdieren gevoel voor ritme kunnen hebben. Waarom ze daarover beschikken? Dat is een goede vraag. Helaas kunnen we daar momenteel alleen nog maar over kunnen speculeren. Wel vermoeden de onderzoekers dat het vermogen waarschijnlijk onafhankelijk geëvolueerd is, aangezien de laatste gemeenschappelijke voorouder van de mens en indri zo’n 77,5 miljoen jaar geleden leefde.

De onderzoekers hopen in vervolgstudies te achterhalen of ook andere soorten gevoel voor ritme hebben. Ze moedigen daarnaast andere wetenschappers aan om gegevens te verzamelen over indri en andere bedreigde diersoorten, “voordat het te laat is om getuige te zijn van hun adembenemende zangvoorstellingen,” besluiten ze.

Meer weten…

…over het muzikale gehoor onder dieren? Lees dan ook eens dit eerder verschenen achtergrondartikel.

Bronmateriaal

"That primate’s got rhythm!" - Max Planck Institute for Psycholinguistics (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Filippo Carugati

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd