Na twee jaar grondig onderzoek begrijpen wetenschappers eindelijk hoe het opmerkelijke ademhalingssysteem van de hagedis werkt.
Twee jaar geleden was onderzoeker Lindsey Swierk toeschouwer van iets opmerkelijks. Ze zag tot haar grote verbazing dat een bijzondere hagedis wel erg lang onder water verdween. Met behulp van een onder water GoPro besloot ze het nader te onderzoeken. En dat was de start van een wat bleek langdurige studie naar het gedrag van deze bizarre hagedis. Want nu pas begrijpen onderzoekers eindelijk hoe dit dier zo lang onder water kan vertoeven.
Het begin
Swierk ontdekte destijds dat de anolis Anolis aquaticus – een hagedis te vinden in Costa Rica – onder water uitademt, waardoor er een luchtbel ontstaat die op de kop blijft ‘plakken’. De onderzoekers vermoedden dat de hagedis op die manier zuurstof uit die luchtbel onttrekt. Dit stelt de hagedis vervolgens in staat om wel 16 minuten onder water te blijven. Het betekent dat de hagedis dus eigenlijk zijn eigen duikfles creëert. En dat is een gewiekst trucje. Want op die manier is de hagedis op de loer liggende roofdieren te slim af. “Het werkt natuurlijk in het voordeel van deze kleine, langzame hagedissen dat ze zich onder water voor hun roofdieren kunnen verstoppen,” zegt Swierk. “Ze zijn echt moeilijk te herkennen!”
Hoe doen ze het?
Hoewel het gedrag van de bizarre hagedis destijds uitvoerig werd beschreven, slaagden de onderzoekers er niet in om een volledig sluitende verklaring te vinden. Hoe het ademhalingssysteem dat ze gebruiken om lang onder water te blijven dus precies werkt, was nog onduidelijk. En dus beet het team zich opnieuw in het onderwerp vast. Met behulp van verscheidende experimenten kwamen ze steeds een beetje dichterbij het antwoord.
Recyclen
In een nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad Current Biology, presenteren de onderzoekers nu hun resultaten. En wat blijkt? Het team ontdekte dat sommige Anolis-hagedissen in staat zijn om uitgeademde lucht onder water opnieuw in te ademen. Anders gezegd, ze ‘recyclen’ als het ware hun uitgeademde lucht. “We ontdekten dat sommige hagedissen lucht uitademen in de luchtbel die vastzit aan hun huid,” legt onderzoeker Chris Boccia uit. “De hagedissen ademen vervolgens opnieuw lucht in. Deze manoeuvre hebben we ‘rebreathing’ genoemd, naar de duiktechnologie.”
De onderzoekers gebruikten een zuurstofsensor om de zuurstofconcentratie in de door de hagedissen geblazen luchtbellen te meten. Want op die manier wilden ze achterhalen of de diertjes ook daadwerkelijk zuurstof uit de bel verbruiken. Het team ontdekte dat de zuurstofconcentratie in de luchtbel na verloop van tijd afnam, wat erop duidt dat de hagedis dus inderdaad zuurstof uit de bel onttrekt. Dankzij de waterafstotende huid en de bijzondere vorm van de bovenzijde van de kop van de anolis, blijft deze luchtbel langdurig aan de snuit van de hagedis plakken.
Nieuwe vragen
Hoewel de onderzoekers het mysterie van de Anolis aquaticus eindelijk hebben ontrafeld, leidt de studie ook weer tot nieuwe vragen. “De snelheid van het zuurstofverbruik uit de luchtbel neemt af naarmate de anolis langer onder water blijft,” zegt Swierk. “Dit kan mogelijk worden verklaard doordat ook de stofwisseling na verloop van tijd vertraagt.” Of dit echt het geval is, zal echter uit toekomstig onderzoek moeten blijken. Bovendien bestuderen de onderzoekers op dit moment of ook lichaamskoeling tijdens de duik het waargenomen fenomeen kan helpen verklaren.
Hoewel de onderzoekers de bijzondere hagedis steeds een beetje beter leren kennen, blijkt dat hij ook nog genoeg geheimen met zich meedraagt. De onderzoekers zijn dan ook van plan om de evolutie van de fysiologie en het gedrag ‘rebreathing’ in toekomstige studies nog beter te doorgronden. Maar één ding staat buiten kijf: slim zijn de beestjes zeker. “Anolissen zijn een opmerkelijke groep hagedissen,” zegt Swierk. “De manier waarop ze profiteren van hun omgeving is echt verbijsterend.”
