Het is niet menseigen om ver vooruit te kijken. Als het gaat om klimaatverandering vinden we 2050 al heel ver weg. Toch hebben wetenschappers een poging gedaan om de staat van natuurgebieden te voorspellen over vijfhonderd jaar. De verschillen blijken groot.
De bossen van Canada en Alaska en de boomloze toendra’s ten noorden daarvan behoren tot de natuurgebieden die in de komende eeuwen het zwaarst getroffen worden door klimaatverandering. Tot die conclusie komen onderzoekers van onder meer Oxford nadat ze klimaatmodellen met verschillende CO2-concentraties lieten draaien tot het jaar 2500.
De Taiga’s en de toendra’s
De meeste modellen gaan niet verder dan 2100, maar onderzoekers willen heel graag meer weten over de hele lange termijn om een beeld te krijgen van hoe mensen, dieren en planten zich moeten aanpassen aan klimaatverandering na deze eeuw. Dat is belangrijk omdat bijvoorbeeld bomen soms eeuwenlang bestaan.
De modellen laten zien dat over een periode van vijfhonderd jaar vooral de boreale wouden op aarde veel te lijden hebben onder de opwarming. Die vormen een soort gordel over het hele noordelijke halfrond. Het zijn koude en vochtige naaldwouden, die in Rusland ook wel Taiga’s worden genoemd. Het zou een groot probleem zijn als deze uitgestrekte bossen verdwijnen, omdat ze veel koolstof opslaan en zorgen voor schoon water.
Ook op de toendra’s is de impact groot. Daar is nu al te zien hoe nieuwe planten het land bedekken, terwijl dat normaal gesproken te koud voor ze is om te overleven. Ook neemt het vermogen van deze gebieden af om warmte te absorberen en zo de ergste hitte terug te dringen richting de evenaar.
Verder kijken dan 2100
Dat betekent dat als we de uitstoot van broeikasgassen niet snel een halt toe roepen, grote delen van de heetste gebieden op aarde onbewoonbaar worden. Nu al zien we dieren en planten verhuizen naar koelere gebieden om zich aan te passen aan klimaatverandering, maar dit gaat waarschijnlijk in de toekomst nog veel erger worden. Alleen voor sommige soorten is dat veel makkelijker dan voor andere. Vooral veel boomsoorten kunnen zich nauwelijks aanpassen en zullen daardoor uitsterven. Daarbij nemen ze een aantal planten en dieren met zich mee, waardoor het voortbestaan van hele ecosystemen wordt bedreigd.
“We weten nu dat sommige aspecten van klimaatverandering onvermijdelijk zijn en dat een bepaalde mate van aanpassing vereist is, maar hoe groot deze aanpassingen moeten zijn, hebben we nog zelf in de hand”, aldus onderzoeker Christopher Lyon van de University of York. “Het is daarom nuttig om verder te kijken dan de VN-emissiedoelen voor 2030 en 2050 en de voorspellingen voor 2100, aangezien we weten dat klimaatverandering daar niet stopt.”
Een boom is geen vogel
“Door veel verder in de toekomst te kijken – de toekomst die onze kleinkinderen gaan meemaken – zien we dat er grote verschillen zijn tussen het tempo van de klimaatverandering, de migratie van soorten en het vermogen om te migreren. Bomen bijvoorbeeld migreren veel langzamer dan vogels en zoogdieren. En een afname van bossen kan de ecosystemen radicaal veranderen, die zijn ontstaan toen de gletsjers zich 12.000 jaar geleden terugtrokken”, aldus de onderzoeker. “De soorten die zich niet kunnen aanpassen of niet kunnen verhuizen naar geschiktere locaties nemen gigantisch snel af in aantal of zullen uitsterven.”
Wat er nog bijkomt, is dat de huidige boreale regio’s zo koud zijn dat er weinig mensen wonen, maar als het warmer wordt is de kans groot dat meer mensen er naartoe trekken, waardoor de druk op de ecosystemen nog verder toeneemt.
Voor onze kinderen
Maar om hier echt iets tegen te doen is grootschalige samenwerking tussen landen nodig en juist dat wordt mogelijk een van de grootste obstakels om ons succesvol aan te passen aan klimaatverandering, denken de onderzoekers.
“Het belangrijkste van deze langetermijnvoorspellingen is dat ze duidelijk maken hoe groot de verandering is waar wij, en vooral onze kinderen en kleinkinderen, voor staan, zelfs in de gunstigere klimaatscenario’s. Het is tijd dat we hard gaan nadenken over wat er nodig is voor ons allemaal om goed te kunnen leven in die mogelijke toekomstige werelden”, aldus Lyon.
De studie maakt duidelijk hoe langdurig en ernstig de impact is van door mensen veroorzaakte klimaatverandering op de planeet. Die houdt niet op bij het jaar 2100. En juist daarna hebben vooral de zo belangrijke boreale wouden het zwaar. Er zijn mogelijk grote veranderingen nodig om ervoor te zorgen dat ze er over een paar honderd jaar nog zijn.
