Voor zijn oscarwaardige imitatie haalt hij werkelijk alles uit de kast.
In de binnenlanden van Congo leeft de gigantische sclerophrys channingi pad. En dit is er niet zomaar eentje. Deze Afrikaanse pad kan namelijk als geen ander de zeer giftige gabonadder nadoen; een slang met de langste hoektanden ter wereld waarmee hij meer gif produceert dan welke andere slang dan ook. Het is een slimme truc van de Afrikaanse pad. Want door zijn oscarwaardige imitatie voorkomt hij dat hij zelf als avondmaaltje eindigt.
Studie
De onderzoekers zijn ervan overtuigd dat hier sprake is van de zogenoemde ‘Batesiaanse mimiek’, waarbij een ongevaarlijke soort net doet alsof het gevaarlijk of giftig is om zo roofdieren te mijden. De onderzoekers baseren zich op tien jaar veldwerk, bestudeerden de dieren in het wild en in gevangenschap en namen bovendien exemplaren uit musea onder de loep.
Uiterlijk
De onderzoekers ontdekten dat het kleurenpatroon en de vorm van het lichaam van de pad vergelijkbaar is met dat van het hoofd van de adder (zie afbeelding hieronder). Een paar dingen vallen hierbij op. Let bijvoorbeeld eens op de twee donkerbruine vlekken en de donkerbruine streep die zich uitstrekt over de gehele rug van de pad. Ook de driehoekige vorm van het lichaam komt overeen, evenals het schrille contrast tussen de gebruinde rug en de donkerbruine flanken.
Geluid
Maar de juiste ‘looks’ is voor de Afrikaanse pad nog niet voldoende. Voor zijn perfecte imitatie wil hij ook net als de gabonadder klinken. Als de gabonadder zich bedreigd voelt, maakt hij een lang en hard sissend geluid voordat hij de aanval opent. En opmerkelijk genoeg is ook de Afrikaanse pad erop betrapt zo’n zelfde sissend geluid voort te brengen dat net klinkt als een ballon die langzaam leegloopt. Daarbij maakt hij zelfs een soort aanvalsbeweging die sterk lijkt op de gebogen kop van een slang die dreigt toe te slaan.
De pad en de slang hebben niet volledig hetzelfde leefgebied. Zo komt de pad meer voor in Centraal Afrikaanse regenwouden en is de adder meer wijdverspreid in Midden-, Oost-, en Zuid-Afrika. Toch kan een goede imitatie alleen werken als roofdieren die het op de pad voorzien hebben, ook bekend zijn met de giftige slang. Daarom vergeleken de onderzoekers in de studie het geografische bereik van de pad en de adder in de Democratische Republiek Congo. En ze ontdekten dat de gigantische pad niet voorkomt in gebieden waar ook de adder afwezig is. De onderzoekers identificeerden elf locaties in de oostelijke regenwouden waar het leefgebied van beide soorten overlappen.
Prooi
Het betekent dat de Afrikaanse pad een slimme manier heeft gevonden om te overleven. “Het grote voorkomen van de pad en zijn hoge voedingswaarde zou hem een verleidelijke prooi maken voor een grote verscheidenheid aan roofdieren, waaronder primaten en andere zoogdieren, hagedissen, slangen en vogels,” somt onderzoeker Chifundera Kusamba op. Maar de dodelijke beten van de gabonadder zorgen ervoor dat roofdieren wel uitkijken. En daar profiteert de vergelijkbaar uitziende sclerophrys channingi pad een beetje van mee. “Veel roofdieren gebruiken hun visie om prooi te vinden,” gaat Kusamba verder. “Omdat ze de adder kunnen herkennen en weten dat deze giftig is, zullen ze ook de vergelijkbaar uitziende pad vermijden, zeker als hij ook nog eens een dreigend sissend geluid voortbrengt.”
In de natuur zijn trouwens meer van dit soort opvallende imitaties terug te vinden. Deze Laniocera hypopyrra vogel bijvoorbeeld, die net doet of hij een rups is. Ook sommige vlinders blijken ware imitators te zijn, net als sommige slangen die giftige soortgenoten nadoen. Een opmerkelijke, maar zeer geslaagde manier om als ondergeschikte soort roofdieren te slim af te zijn.
