Ons kraanwater lijkt vanzelfsprekend, maar schijn bedriegt: de kwaliteit van het water in onze rivieren, meren en sloten is op dit moment het slechtst van heel Europa. Gelukkig zijn we in Nederland enorm goed in water zuiveren, maar vervuiling maakt het een steeds grotere uitdaging. Hoe erger vervuild dat water raakt, hoe moeilijker én duurder het wordt om er schoon drinkwater van te maken. Daarom zoeken wetenschappers, zoals Roos Goedhart van de TU Delft, naar slimme manieren en nieuwe oplossingen om ons water veilig te houden.
Kijk eerst de video of scroll verder voor het interview met Roos.
Scientias: Een van de opmerkingen onder de video gaat om de vraag of of het water in de jaren 70 van de vorige eeuw niet veel slechter was dan dat van nu. Je zegt er ook iets over in de video, kun je nog even samenvatten hoe het zit?
Roos Goedhart: “Ik zeg in de video inderdaad dat de waterkwaliteit verbeterd is, maar dat de stijgende lijn in de kwaliteit van het oppervlaktewater niet doorgezet heeft. Het riool werd in die tijd bijvoorbeeld nog veel vaker op het oppervlaktewater geloosd, waardoor ook heel veel algen in het water groeiden. Er komen natuurlijk ook telkens nieuwe soorten vervuilingen bij die vijftig jaar geleden nog niet bestonden.”
S: Was het misschien zo dat je vroeger het water makkelijker schoon kon krijgen?
RG: “Tja, wat loosden ze vijftig jaar geleden? We lopen achter de feiten aan. Er komt iets nieuws en dat moeten we dan weer uit het water gaan halen. Je ziet nu met PFAS dat het eerst geniaal was en nu moet het het water uit. Als de industrie een bepaalde lozing wil doen, dan zou je anders moeten omgaan met je vergunningenstelsel. Dus: voordat er een vergunning gegeven wordt moet er ook een techniek zijn om de vervuiling uit het water te halen. Want: wat er niet in zit hoeft er niet uit. Het is nog beter als je het bij de bron aanpakt.”
S: Zijn er andere vragen waar je graag op in wilt gaan??
RG: “Ja, ik krijg vaak de vraag waarom we geen zeewater gebruiken in Nederland. Het kost heel veel energie om zout water te zuiveren. De prijs van gewoon drinkwater zou heel erg omhoog gaan en de reststroom aan zout is enorm. Hier is nog geen goede oplossing voor, en het weer lozen in de zee is heel schadelijk voor het zeeleven. Als er nauwelijks andere waterbronnen aanwezig zijn en er voldoende energie beschikbaar is, zoals in het Midden-Oosten, dan is het eventueel een optie. In waterland Nederland lijkt het mij daarentegen een betere optie om te zorgen dat de kwaliteit van onze zoet waterbronnen gewaarborgd blijft.”
S: En doorspoelen van de wc of iets dergelijks met minder schoon water?
RG: “Die vraag krijg ik ook vaak. Waarom spoelen we de wc door met schoon water of geven we de plantjes kraanwater? Is dat niet zonde? Je zou in je eigen huis regenwater op kunnen vangen, maar een tweede leidingnetwerk met grijs of minder schoon water aanleggen en onderhouden is heel duur. De kosten zitten al vooral in het netwerk, zo’n twee derde, dus als je een extra netwerk zou bouwen om je wc door te spoelen krijg je heel duur vies water. Het is gewoon veel goedkoper om dat water te zuiveren en via het normale netwerk aan te bieden. Ook loop je de kans dat door een fout minder schoon water in het normale drinkwaternetwerk terechtkomt.
Wat ik mensen vooral probeer mee te geven is dat we echt ontzettend dankbaar moeten zijn met ons schone drinkwater, en dat we dit niet voor lief moeten nemen. De drinkwaterwereld is kwetsbaar, helaas zijn toch nog veel mensen sceptisch en kopen bijvoorbeeld flessenwater. Terwijl dit aan dezelfde kwaliteit eisen moet voldoen als kraanwater, en waar juist microplastics in kunnen zitten door de flessen.
Ook het kookadvies dat heel af en toe wordt gegeven kan mensen weer sceptisch maken, maar dit laat eigenlijk juist zien wat voor een fantastisch systeem we hebben; het wordt continu gemonitord waardoor zo’n hele kleine vervuiling al heel snel opgemerkt wordt. We mogen best wat vaker realiseren dat het eigenlijk heel vaak heel goed gaat.”
S: Je zou bijna willen dat we weer uit de sloot kunnen drinken. Hoe zou je ervoor kunnen zorgen dat mensen kraanwater meer gaan waarderen?
RG: “Ik denk dat het al heel erg helpt als men weet waar hun water vandaan komt en hoe dit gezuiverd wordt. Ik doe onder andere onderzoek in Bangladesh en daar heb je in sommige gebieden een waterzuivering per wijk waar men zelf het water moet halen. Wat je daar veel meer ziet is dat mensen veel bewuster zijn over waar hun water vandaan komt. Iedereen geeft heel veel om die ene waterzuivering.
In Bangladesh doe ik onderzoek naar het verwijderen van arseen wat daar veel in de bodem zit. Als je in een periode van je leven hebt meegemaakt dat mensen ziek werden van het water dat ze dronken en je krijgt vervolgens een waterzuivering in je dorp, dan sta je veel meer stil bij de luxe. Helaas heeft 1 op de 3 mensen in de wereld nog steeds geen toegang tot schoon drinkwater.”
S: Hoe wordt dat arseen er dan uitgehaald?
RG: “Arseen komt van nature in de bodem voor en het hangt dus af van wat voor grond je hebt. Het arseen kun je er op verschillende manieren uit krijgen. Grondwaterzuivering is over het algemeen heel simpel, want zitten geen schadelijke bacteriën in en praktisch geen vervuiling. Wat je doet is: je voegt er lucht aan toe en dan krijg je oxidatie waardoor stoffen veranderen. Dat water wordt door een zandfilter gehaald en zo worden de meeste stoffen eruit gehaald, maar arseen wordt niet altijd door zo’n zandfilter wordt tegengehouden. Mijn PhD gaat heel specifiek over hoe we dat er beter uit kunnen krijgen en over de vraag of je het arseen met bacteriën uit het grondwater kunt halen.”
S: En de filters in Nederland?
RG: “Het kraanwater in Nederland is gewoon heel goed en je hebt daar geen extra filters voor nodig. Er zijn heel veel bedrijven die veel verdienen aan extra filters installeren, maar drinkwaterbedrijven doen hun uiterste best zo min mogelijk energie te gebruiken om het water schoon te maken. Als je ziet wat het kost om 1 kubieke meter water te zuiveren, dan is dat echt heel weinig. Elk geïnstalleerd thuisfilter kost extra energie en materiaal om het te maken en zorgt voor een grote afvalstroom. Als er wat minder kalk in je waterkoker komt door een waterontharder, tja… daar kun je ook een paar keer per jaar wat azijn in gooien. Een ander risico is dat je die filters moet onderhouden en vaak moet vervangen wat men vaak vergeet. Zo kunnen er op de duur bacteriën in gaan groeien. Ironisch, want dan gaat het water het filter schoon in en komt het er vervuild uit.
