De komende weken maken we een sprong terug in de tijd en gaan we alle zeven wereldwonderen en hun bijzondere verhalen langs.
Vandaag deel 1. En daarin is een hoofdrol weggelegd voor het zevende wereldwonder: de tempel van Artemis in Efeze.
Wereldstad
Efeze had allang voor het begin van de jaartelling alles in zich om uit te groeien tot een wereldstad. Een grote haven stelde de stad in staat om uit te groeien tot een enorm handelscentrum met een ontzagwekkende rijkdom. De godin Artemis (ook wel Diana genoemd) maakte het allemaal mee.
Wie?
Groter. En groter. En groter.
Het ging de stad en de inwoners goed. En de stedelingen waren ervan overtuigd dat ze dat te danken hadden aan Artemis. Een godin die niet alleen rijkdom bracht, maar de stad ook beschermde. Zo’n godin moest gekoesterd worden en dus kreeg Artemis een prachtige tempel. Maar al snel groeide ze daar uit. De mensen dachten dat het vereren van Artemis welvaart en rijkdom bracht en dus mocht de godin zich verheugen in de bezoekjes van vele gelovigen. Om aan al die mensen ruimte te kunnen bieden, werden voortdurend nieuwe, grotere tempels voor Artemis opgericht. Eén van de grootste exemplaren verrees in de zesde eeuw voor Christus. De tempel was bijna 110 meter lang en ongeveer 55 meter breed. Het totale oppervlak dat aan de godin werd toegewezen, was ongeveer 7500 vierkante meter groot. De bouw van de tempel nam 120 jaar in beslag. Niet lang daarna wordt de tempel door brand verwoest. Opvallend genoeg vindt die brand plaats op de dag dat Alexander de Grote ter wereld komt. De verwoesting van de tempel maakte de weg vrij voor een nieuw bouwwerk (dat door sommigen gezien werd als een direct gevolg van de geboorte van Alexander).
Zorgen
Wereldwonder
De fundering van de nieuwe tempel was 127 meter lang en 72 meter breed. Op de fundering werd een platform geplaatst dat bijna drie meter hoog was. 127 zuilen droegen het dak. De zuilen waren bijna twee meter dik en tot wel achttien meter hoog. Het onderste deel van de zuilen was met de mooiste reliëfen versierd. Voor de ingang van de tempel stond een enorm beeld van de godin.
Museum
Toch waren het niet de indrukwekkende maten die deze tempel tot een wereldwonder maakten. Maar wat dan wel? Allereerst de inspanning die geleverd werd om deze tempel te laten verrijzen. Niet alleen mensen uit Efeze bouwden mee, maar ook andere koningen en culturen leverden een bijdrage. Zo waren er tientallen pilaren die gedoneerd waren door andere autoriteiten. Ook de invloed die de godin (en dus ook de tempel) op de mensen uit deze tijd had, maakt het tot een wereldwonder. Gedurende vele jaren kwamen duizenden pelgrims uit alle delen van de wereld naar Efeze om Artemis te eren. Ook kunstenaars lieten zich naar Efeze lokken, om de godin met allerlei kunstwerken tevreden te houden. Zo groeide de tempel uit tot een waar museum waar de mooiste kunstwerken uit die tijd te zien waren.
In de jaren die volgden, wisselden oorlog en vrede elkaar in een rap tempo af. Maar de stad Efeze bleef onrust en vernietiging bespaard: ook de vijandelijke troepen bleken ontzag te hebben voor de godin Artemis. Maar kort na de jaartelling verandert dat als de apostel Paulus naar Efeze afreist en Artemis en haar tempel afwijst. Vele Efeziërs bekeren zich. In het jaar 262 wordt de tempel van Artemis door de Goten vernietigd. De Efeziërs bouwen een nieuwe – maar veel kleinere – tempel, maar de Christenen vernietigen deze weer. Artemis komt de klap nooit meer te boven en verdwijnt langzaam maar zeker uit het straatbeeld.
Tegenwoordig
Anno 2011 is er vrijwel niets meer van dit wereldwonder over. Slechts enkele zuilen vertellen nog het verhaal van de tempel van waaruit Artemis regeerde.
We kunnen ons wellicht moeilijk voorstellen hoe groot en prachtig de tempel ooit geweest moet zijn. Gelukkig zijn er mensen die de tempel wel met eigen ogen gezien hebben en hun observaties direct op papier hebben gezet. Plinius de Oudere is één van hen. De geschriften die hij achterliet, geven in enkele zinnen een beter beeld van de ontzagwekkende tempel dan alle afmetingen en verhalen erachter bij elkaar. “Het schitterendste monument van de Griekse invloed en één dat onze oprechte bewondering verdient, is de tempel van Diana van Efeze. Het kostte 120 jaar om deze te bouwen: een klus waar heel Azië aan deelnam.” Ook dichter Antipater van Sidon laat zich in de tweede eeuw voor Christus lovend uit over de tempel. “Ik heb de muren van het fiere Babylon gezien (…) en het standbeeld van Zeus bij de Alpheüs en de hangende tuinen en de kolossus van de Zonnegod en het enorme werk dat men gemaakt heeft van de hoge piramiden en de enorme tombe van Mausolus, maar toen ik het huis van Artemis zag, dat tot aan de wolken reikte, verloren al die andere wonderen hun glans.”
Meer weten over de zeven wereldwonderen? Volgende week deel twee in deze serie!
