Door biodiversiteit-hotspots te behouden die slechts 1,2 procent van het aardoppervlak beslaan, kunnen we uitstervingen stoppen en de planeet beschermen, zo benadrukken onderzoekers.
Wetenschappers waarschuwen al een tijdje dat we momenteel afstevenen op een ernstige massa-extinctie. Zo berekende een eerdere studie al dat er sinds het jaar 1500 tussen de 7,5 procent en 13 procent van de twee miljoen bekende soorten op aarde verloren zouden zijn gegaan. Dat komt neer op een duizelingwekkende 150.000 tot 260.000 teloorgegane soorten. En daar blijft het waarschijnlijk niet bij. Ondanks dit sombere vooruitzicht biedt een nieuwe studie nu toch een sprankeltje hoop. Want we kunnen iets doen om de overgebleven biodiversiteit op aarde te behouden. En wel door maar een klein deel van het landoppervlak te beschermen.
De zesde massa-extinctie
Al in 2015 deed de Stanford-onderzoeker Paul Ehrlich een omstreden uitspraak. Hij stelde namelijk dat de zesde massa-extinctie al aan de gang is. Inmiddels merken we inderdaad dat steeds meer diersoorten met uitsterven worden bedreigd. Wetenschappers maken zich dan ook niet voor niets grote zorgen. “Het huidige wereldwijde uitsterftecijfer is naar schatting 100 tot 1000 keer hoger dan het historische gemiddelde,” vertellen onderzoekers Eric Dinerstein en Andy Lee in gesprek met Scientias.nl. “Uit ons onderzoek blijkt dat, hoewel er nieuwe beschermde gebieden worden gecreëerd, slechts een klein deel daarvan de leefgebieden van zeldzame en bedreigde soorten omvat.”
Beschermde gebieden
Dat zit zo. Om ambitieuze natuurbeschermingsdoelen te bereiken, werd tussen 2018 en 2023 ongeveer 1,2 miljoen vierkante kilometer land beschermd. Maar de vraag is of deze nieuwe beschermde gebieden wel echt effectief zijn in het beschermen van biodiversiteit. Volgens de nieuwe studie van Dinerstein en Lee omvatte de uitbreiding tussen 2018 en 2023 slechts 0,11 miljoen vierkante kilometer met soorten die een beperkt verspreidingsgebied en een bedreigde status hebben. Daarom is het belangrijk om nieuwe beschermde gebieden zorgvuldig aan te wijzen, zodat onze inspanningen en middelen zo effectief mogelijk worden ingezet.
Kaart
Maar hoe weten we nou welke gebieden onze bescherming het hardste nodig hebben? Om dat te bepalen, hebben wetenschappers de hele wereld in kaart gebracht, waarbij ze wereldwijde biodiversiteitsgegevens gebruikten. Ze combineerden deze gegevens met kaarten van bestaande beschermde gebieden en analyseerden satellietbeelden om de resterende leefgebieden van zeldzame en bedreigde soorten te vinden. Zo konden ze de belangrijkste, nu nog onbeschermde gebieden voor biodiversiteit identificeren. Ze noemden dit Conservation Imperatives: een plan om landen en regio’s te helpen bij lokale natuurbescherming.
16.825 locaties
In totaal gaat het om 16.825 locaties, die ongeveer 164 miljoen hectare beslaan. “Deze locaties zijn voornamelijk te vinden in de tropen, vooral in vijf landen: de Filipijnen, Brazilië, Indonesië, Madagaskar en Colombia,” vertelt Dinerstein. “Meer dan een derde van deze gebieden grenst aan bestaande beschermde gebieden. Dit kan de kosten voor het creëren en beheren van nieuwe beschermde gebieden aanzienlijk verminderen en tegelijkertijd de verbinding tussen leefgebieden en strategieën voor klimaatmitigatie verbeteren.”
Uitsterving voorkomen
De onderzoekers stellen dat als al deze 16.825 locaties goed beschermd worden, ze alle voorspelde uitstervingen kunnen voorkomen. Sterker nog, zelfs het beschermen van alleen de locaties in de tropen zou al de meeste voorspelde uitstervingen kunnen voorkomen. Bovendien ligt 38 procent van deze Conservation Imperatives dicht bij bestaande beschermde gebieden, wat het eenvoudiger maakt om ze te integreren of andere methoden te vinden om ze te behouden. “Deze locaties herbergen meer dan 4.700 bedreigde soorten in enkele van de meest biodiverse, maar bedreigde ecosystemen ter wereld,” benadrukt Lee. “Dit omvat niet alleen zoogdieren en vogels die grote, ongerepte leefgebieden nodig hebben, zoals de tamaroe in de Filipijnen en de kuifmakaak op Sulawesi in Indonesië, maar ook amfibieën en zeldzame plantensoorten met een beperkt verspreidingsgebied.”
1,2 procent
En wat interessant is: het behouden van deze biodiversiteit-hotspots beslaan slechts 1,2 procent van het aardoppervlak. “Om onomkeerbaar verlies van biodiversiteit te voorkomen, moeten we de bescherming van de meest kwetsbare soorten de komende vijf jaar prioriteit geven,” stelt Dinerstein. “Bedreigde soorten hebben vaak een beperkt leefgebied en kleine populaties, waardoor zelfs een klein verlies aan leefgebied al fataal kan zijn. Daarom moeten natuurbeschermingsinspanningen gericht zijn op het beschermen van deze laatste overgebleven leefgebieden om uitsterving te voorkomen en belangrijke populaties te behouden voor toekomstig herstel. De meeste soorten op aarde zijn zeldzaam, wat inhoudt dat ze ofwel zeer kleine leefgebieden hebben, voorkomen in zeer lage aantallen, of beide. Kortom, zeldzaamheid is sterk geconcentreerd. In onze studie, waar we ons richtten op deze zeldzame gevallen, vonden we dat slechts ongeveer 1,2 procent van het aardoppervlak voldoende zou zijn om de zesde grote massa-extinctie te voorkomen.” Het betekent dat het beschermen van 1,2 procent van het aardoppervlak dus genoeg is om de zeldzaamste soorten te redden en een volgende massale uitstervingsgebeurtenis af te wenden.
Uitdagingen
Hoe simpel het ook klinkt, de onderzoekers verwachten dat de implementatie van het voorgestelde beschermingsplan toch ook gepaard zal gaan met enkele uitdagingen. “Hoewel Conservation Imperatives een plan biedt om op wereldwijde schaal op korte termijn uitstervingen te voorkomen, is effectieve en duurzame uitvoering ter plaatse afhankelijk van nauwe samenwerking met lokale groepen, gemeenschappen en overheden,” noemt Lee als voorbeeld. “Het opzetten van bescherming in verschillende landen en onder diverse autoriteiten vereist verschillende benaderingen, zoals grondaankoop, leasing, het behoud van traditionele gronden en het respecteren van inheemse rechten. Deze processen vragen vaak om aanzienlijke sociale en politieke steun om vooruitgang te boeken.”
Voortdurende inspanningen
Daarnaast eindigt het werk niet zodra een gebied is aangewezen als beschermd. “Nadat een gebied als beschermd is aangewezen, is het noodzakelijk om voortdurend te blijven werken aan het beheer en herstel van deze gebieden, en om de bedreigingen binnen hun leefomgeving aan te pakken,” zegt Dinerstein. “Dit omvat het tegengaan van illegale activiteiten zoals stroperij en het verwijderen van invasieve soorten. Bovendien zijn het opbouwen van lokale capaciteit en het betrekken van gemeenschappen bij natuurbescherming essentieel voor het behouden van de integriteit en veerkracht van deze beschermde gebieden op de lange termijn.”
Kostenplaatje
Om de kosten van het plan te bepalen, hebben de wetenschappers een schatting gemaakt met behulp van gegevens van honderden projecten voor landbescherming over een periode van veertien jaar. Ze hebben rekening gehouden met het type en de hoeveelheid verworven land, evenals economische factoren specifiek per land. En wat blijkt? “De Conservation Imperatives is zowel haalbaar als betaalbaar,” zegt Lee. “Uit onze kostenanalyse blijkt dat het beschermen van de genoemde essentiële gebieden in de tropen ongeveer 34 miljard dollar per jaar zou kosten gedurende de komende vijf jaar. Dit bedrag vertegenwoordigt minder dan 0,19 procent van het BBP van de Verenigde Staten en minder dan 9 procent van de jaarlijkse subsidies die de wereldwijde fossiele brandstofindustrie ontvangt. Bovendien is het slechts een fractie van de jaarlijkse opbrengst die wordt gegenereerd door de mijnbouw- en boslandbouwindustrieën.”
Investering
Volgens de onderzoekers rechtvaardigt de investering zichzelf ruimschoots. “In vergelijking met het geschatte budget dat nodig is om het wereldwijde beschermingsdoel van 30 procent tegen 2030 te halen (tussen de 103 miljard en 177,5 miljard dollar per jaar), zou het toewijzen van 30 procent van deze geschatte jaarlijkse investering aan het implementeren van Conservation Imperatives ervoor kunnen zorgen dat zeldzame en bedreigde soorten beschermd worden tegen onomkeerbare uitstervingen,” betoogt Dinerstein. “Deze gerichte investering kan een aanzienlijke impact hebben op het behoud van biodiversiteit zonder dat er buitensporige financiële middelen voor nodig zijn.”
Het behouden van de biodiversiteit is ook van vitaal belang voor het aanpakken en omkeren van de klimaatcrisis. Door biodiversiteit te behouden, beschermen we de bossen van de aarde, die dienen als belangrijke koolstofputten. Het behouden van koolstofrijke en biodiverse bosgebieden beschermt niet alleen bedreigde diersoorten, maar ook de mensheid zelf. Hoewel het veiligstellen van Conservation Imperatives slechts een deel van de oplossing is – alleen land aankopen zal bijvoorbeeld geen stroperij stoppen – vormt het wel de eerste cruciale stap die we moeten nemen. “Wat laten we achter voor toekomstige generaties?” Vraagt Dinerstein zich hardop af. “Het is essentieel dat we een gezonde, levendige planeet doorgeven. Dus we moeten aan de slag; we moeten de dreigende uitstervingscrisis aanpakken. En Conservation Imperatives dwingen ons om precies dat te doen.”
