Zij adviseren om het hele jaar door wintertijd te gebruiken, omdat natuurlijk ochtendlicht essentieel is voor een goede afstemming van onze biologische klok.
Het verzetten van de klok werd oorspronkelijk ingevoerd om het daglicht beter te benutten en energie te besparen. In de loop der jaren zijn er echter steeds meer zorgen geuit over de negatieve effecten ervan. Nu roepen slaapexperts op tot afschaffing van de halfjaarlijkse klokveranderingen. Dit zou namelijk bijdragen aan verbeterde slaap en algemene gezondheid, zo schrijven ze in het Journal of Sleep Research.
De zomertijd werd op 30 april 1916, middenin de Eerste Wereldoorlog, voor het eerst ingevoerd om stroom te besparen maar verdween weer na de Tweede Wereldoorlog. Tot de oliecrisis uitbrak en er opnieuw bezuinigd moest worden op energie. Tussen 1974 en 1981 werd in bijna alle Europese landen de zomertijd, waarbij de klok een uur vooruit wordt gezet, weer ingesteld. Daardoor zouden de lampen minder lang hoeven te branden, wat stroom scheelt. Maar hoewel gloeilampen toen zeker een stuk minder zuinig waren dan de ledlampen van nu, was ook toen al enigszins omstreden hoeveel het nu echt uitmaakte. In onze tijd zou het zelfs weleens averechts kunnen werken, aangezien de verwarming langer aan moet in de ochtend en de airco langer staat te loeien in de avond.
Na het bestuderen van wetenschappelijk bewijs, concluderen slaapexperts van de British Sleep Society dat natuurlijk ochtendlicht een positieve invloed heeft op ons circadiaan ritme (ook wel het 24uursritme genoemd) en slaapgezondheid. Tegelijkertijd stellen ze dat de halfjaarlijkse klokveranderingen, vooral het vooruitzetten van de klok in het voorjaar, zelfs schadelijk is. Daarom beveelt de Society aan om het verzetten van de klok af te schaffen.
Hele jaar door wintertijd
In veel landen zijn er debatten gaande over de vraag of we het klokverzetten moeten afschaffen, en zo ja, of we dan het beste de zomertijd of de wintertijd kunnen behouden. De onderzoekers uit de huidige studie pleiten voor het afschaffen van de zomertijd. Dit heeft te maken met de hoeveelheid ochtendlicht.
Ochtendlicht
Als het wintertijd is in Nederland, is er meer licht in de ochtend. De klok wordt een uur teruggezet, waardoor het ’s ochtends eerder licht wordt, maar ’s avonds juist eerder donker. Dit helpt mensen beter profiteren van het natuurlijke daglicht in de ochtenduren tijdens de kortere winterdagen. “De wintertijd is goed afgestemd op de natuurlijke cyclus van licht en donker gedurende de dag”, legt onderzoeker Malcolm von Schantz uit. “En natuurlijk ochtendlicht is van groot belang voor een goede afstemming van onze biologische klok op dag en nacht. Dit is essentieel voor een optimale slaap en algehele gezondheid. Het invoeren van permanente wintertijd zou ervoor zorgen dat onze klok beter overeenkomt met de zonnetijd. Dit zou weliswaar leiden tot eerdere zonsondergangen in de zomer, maar het zou ook extra gezondheidsvoordelen bieden, zoals verbeterde slaap en een betere afstemming van ons circadiaan ritme, doordat we van herfst tot lente meer ochtendzonlicht zouden krijgen.”
Het menselijk lichaam heeft een interne klok, ook wel de biologische klok genoemd. Hierdoor houden we er allemaal een dag-nachtritme van ongeveer 24 uur op na. Dit ritme wordt ook wel het circadiane ritme genoemd (‘circa één dag’). Dit ritme speelt een belangrijke rol in het slaap-waakritme, maar ook in een groot aantal andere lichaamsprocessen. Zo beïnvloedt de biologische klok processen zoals hormoonafgifte (o.a. melatonine en cortisol) en de glucosehuishouding. Verschillende lichaamsfuncties waaronder lichaamstemperatuur, honger en verzadiging, worden ook gereguleerd door de biologische klok. De biologische klok zorgt er dus voor dat de processen in ons lichaam op het juiste moment plaatsvinden. Verstoringen in de biologische klok kunnen optreden door verschillende oorzaken zoals nachtwerk, een jetlag of door langdurig gebruik van lichtgevende schermen in de avond.
Het bewijs dat de Society heeft bestudeerd, toont aan dat het verzetten van de klok naar zomertijd eind maart een negatieve invloed kan hebben op de slaapregulatie. “Wat we ons vaak niet realiseren, is dat zomertijd onze dagelijkse routines verandert door de klok een uur vooruit te zetten, terwijl de hoeveelheid daglicht gelijk blijft”, stelt onderzoeker Eva Winnebeck. “Dit dwingt ons om een uur eerder op te staan en naar school of werk te gaan. In seizoenen met minder daglicht, zoals in de herfst, betekent dit dat veel mensen in het donker moeten opstaan en onderweg zijn naar hun werk.”
Hele jaar door zomertijd
De onderzoekers zouden dan ook niet graag zien dat er uiteindelijk gekozen wordt voor een permanente zomertijd. “Het is zorgwekkend dat sommige mensen pleiten voor het hele jaar door zomertijd”, benadrukt onderzoeker Megan Crawford. “Wij beschouwen dit als een misleidend idee als het gaat om slaap en circadiane gezondheid. De ochtend is het moment waarop onze biologische klok het meeste behoefte heeft aan licht om in balans te blijven. En als we moeten kiezen tussen natuurlijk licht in de ochtend of in de middag, geeft het wetenschappelijk bewijs de voorkeur aan ochtendlicht.”
Deze studie is overigens niet de eerste die pleit voor afschaffing van de zomertijd. Al eerder ontdekten onderzoekers bijvoorbeeld dat de start van de zomertijd bij veel mensen ook resulteert in een ongezonde levensstijl. Zo zouden we meer ongezonde snacks gaan eten en minder naar de sportschool gaan. Het afschaffen van het verzetten van de tijd vereist echter vaak brede politieke steun en kan afhankelijk zijn van internationale afspraken, wat het proces complex maakt. Bovendien zijn veel mensen gewend aan de klokveranderingen en is het een ingebakken gewoonte geworden in veel landen. Dergelijke factoren maken het moeilijk om de traditie van het verzetten van de klok af te schaffen, ondanks de wetenschappelijke argumenten die voor een permanente wintertijd pleiten. Wat vind jij?
