De klimaatcrisis heeft voorspelbare gevolgen: het wordt warmer op Aarde. Maar er zijn ook minder voor de hand liggende effecten. Zo komen hevige neerslag en extreme droogte meer voor. En dat brengt zo zijn eigen problemen met zich mee. Niet alleen de beschikbaarheid, maar ook de kwaliteit van ons water komt daardoor namelijk onder druk te staan.
Beleidsmakers weten nog te weinig over deze impact om er goed op in te kunnen spelen. Daarom heeft een groep internationale wetenschappers onder leiding van onderzoeker Michelle van Vliet van de Universiteit Utrecht er onderzoek naar gedaan.
De onderzoekers hebben 965 verschillende casussen geanalyseerd en daaruit blijkt dat de waterkwaliteit over het algemeen verslechtert tijdens weersextremen. Schoon water voor gezonde ecosystemen en drinkwaterproductie voor de mens kunnen hierdoor in en buiten Nederland meer onder druk komen te staan.
Te veel of juist te weinig water
Er zijn verschillende manieren waarop klimaatverandering en de toename van weersextremen de waterkwaliteit van rivieren wereldwijd kunnen verslechteren. “Tijdens droogte is er minder water beschikbaar om verontreinigingen te verdunnen, terwijl tijdens hevige neerslag en overstroming er meer verontreinigingen afstromen vanaf het land naar rivieren waardoor de waterkwaliteit kan verslechteren”, vertelt onderzoeker Michelle van Vliet van de Universiteit Utrecht aan Scientias.nl.
Maar er gaat meer mis. “Door klimaatverandering stijgt ook de watertemperatuur van rivieren, waardoor het zuurstofgehalte in het water kan dalen. We hebben naar verschillende aspecten van waterkwaliteit gekeken. Denk bijvoorbeeld aan de watertemperatuur, het zuurstof- en zoutgehalte en concentratie van nutriënten, metalen, geneesmiddelen en plastics”, vertelt Van Vliet.
Een schepje erbovenop
De onderzoekers ontdekten dat droogte en hittegolven vaak de oorzaak zijn van een verslechtering van de waterkwaliteit. In 68 procent van de casussen waarbij effecten van droogte en hittegolven zijn onderzocht, is er een verslechtering in waterkwaliteit te zien. In veel gevallen zorgen hevige neerslag en overstromingen (51 procent) en langetermijnveranderingen van het klimaat (56 procent) ook voor algehele verslechtering in waterkwaliteit.
“We zien al grote uitdagingen om de Europese waterkwaliteitsdoelen te halen. En ook in Nederland zien we bijvoorbeeld regelmatig innamestops voor drinkwaterproductie vanwege een te slechte waterkwaliteit. We moeten ons realiseren dat klimaatverandering er nog een schepje bovenop doet”, waarschuwt de onderzoeker.
Afrika en Azië
Buiten Europa is de situatie zo mogelijk nog meer precair. “In grote delen van de wereld wordt er veel te weinig gedaan aan monitoring en rapportage van de waterkwaliteit. Er is dan ook meer kennis nodig over waterkwaliteit en beheer in niet-Westerse landen”, aldus Van Vliet. Dit probleem speelt in de Westerse wereld een stuk minder. “Wat we missen is een betere monitoring van de waterkwaliteit in Afrika en Azië. In Europa en Noord-Amerika is de beschikbaarheid van meetgegevens over de waterkwaliteit verreweg het grootst.”
Weinig onderzoek
Hoewel we ergens wel weten dat een opwarmende Aarde niet al te best is voor de waterkwaliteit, was er tot nu toe weinig onderzoek naar gedaan. Daarom is de huidige studie naar de waterkwaliteit van rivieren ook zo belangrijk.
“We laten zien dat klimaatverandering en weersextremen, zoals droogte en hevige regenbuien, niet alleen uitdagingen met zich mee brengen voor ons watermanagement wat betreft de hoeveelheden water, maar dat ook de waterkwaliteit van rivieren hieronder te lijden heeft. Dit is belangrijk omdat er tot nu toe vrij weinig kennis over dit thema was, zoals ook erkend wordt in het laatste IPCC-klimaatrapport van de Verenigde Naties. Alleen door deze kennis te vergroten, kunnen we effectieve waterbeheerstrategieën ontwikkelen om schoon water voor ecosystemen en menselijk gebruik te garanderen. Dat is de reden waarom wij deze studie hebben uitgevoerd”, aldus Van Vliet.
