De Mona Lisa kennen we natuurlijk allemaal. Maar er zijn nog veel meer versies van dit beroemde schilderij.

Het bekendste schilderij is natuurlijk dat van Leonardo da Vinci. Dagelijks vergapen velen zich eraan in het Louvre en sinds het schilderij en de maker ervan een belangrijke rol vertolkte in de Da Vinci Code van Dan Brown is de populariteit ervan alleen maar gegroeid. Geen wonder: het schilderij is een mysterie. Zo is nog altijd onduidelijk wie er precies op het schilderij te zien is. De meeste historici gaan ervan uit dat het Lisa Gherardini is: de echtgenote van een rijke zakenman uit Florence.

Kopie
Maar begin dit jaar werd duidelijk dat Leonardo da Vinci niet de enige was die ‘Mona Lisa’ vereeuwigde. In een Spaans museum vonden onderzoekers een kopie (geen exacte) van de Mona Lisa terug. Opvallend genoeg is deze kopie hoogstwaarschijnlijk tegelijkertijd met de ‘echte’ vervaardigd. Een leerling van Da Vinci zou de kopie hebben gemaakt. Vermoedelijk gaat het om de schilder Andrea Salai. Wat de vondst zo bijzonder maakt, is dat de versie van de leerling van Da Vinci er beter aan toe is dan de versie van Da Vinci. Dit exemplaar kan ons dan ook wellicht meer vertellen over Mona Lisa dan de ‘echte’ Mona Lisa.

Links de versie die waarschijnlijk door een leerling van Da Vinci is gemaakt. Rechts de versie die Da Vinci zelf maakte.

Naakt
Maar het bleef niet bij deze keurige kopieën van een rijke dame. De leerlingen zouden zich door Mona Lisa ook tot andere kunstwerken hebben laten inspireren. Bijvoorbeeld tot dit portret dat Salai maakte. Het is overduidelijk geïnspireerd op het werk van Da Vinci.

Het schilderij van Salai (ook wel bekend als Gian Giacomo Caprotti da Oreno) is overduidelijk geïnspireerd op de Mona Lisa.

Het is onduidelijk of Salai zelf op het idee kwam om op basis van de Mona Lisa een naaktportret te maken. Sommige historici denken dat het aannemelijk is dat Da Vinci hem voorging en dat de versie van Salai daar weer een kopie van is. Maar om daar zeker van te zijn, moet eerst die versie van Da Vinci worden teruggevonden en dat is tot op heden nog niet gelukt. Het feit dat er zeker zes naakte Mona Lisa’s zijn teruggevonden die stuk voor stuk sterk lijken op Da Vinci’s officiële Mona Lisa onderschrijven echter het vermoeden dat Da Vinci zelf ook een naakte versie maakte.

Dalí
Maar niet alleen Da Vinci en zijn leerlingen zagen wel in dat Mona Lisa teveel te vertellen had om in één schilderij kwijt te kunnen. Ook de schilders en kunstenaars na deze mannen lieten zich graag inspireren door het meesterwerk. Salvador Dalí en Marcel Duchamp maakten er bijvoorbeeld wel heel bijzondere versies van.

Links de versie van Dáli (via Studiolo.org). Rechts de versie van Marcel Duchamp (via Wikimedia Commons).

En zo zijn er nog zoveel andere kunstenaars te noemen die zich op hele expliciete of juist op subtiele wijze door Mona Lisa lieten inspireren. Blijkbaar blijft het meesterwerk mensen inspireren. Zelfs eeuwen nadat het geschilderd is nog. Hoe kan dat? Is het de schoonheid van de dame? Zijn het de prachtige verhoudingen in haar gezicht? Ligt het aan haar onverklaarbare lach? Of de mooie compositie? Eigenlijk kan niemand er de vinger precies op leggen. Maar ondertussen leeft Mona Lisa als geen enkel kunstwerk voort en weet ze zich ook anno 2012 nog te vermenigvuldigen.