De trukendoos van het Zika-virus: menselijke huid verandert in ‘muggenmagneet’

Het Zika-virus heeft zich de afgelopen jaren in rap tempo verspreid. Er is nog weinig bekend over hoe dat kan. Britse wetenschappers hebben nu echter een fascinerende truc ontdekt van het virus, die nieuw licht op de zaak werpt.

Het Zika-virus, dat vooral voor ongeboren kinderen ernstige gevolgen kan hebben, heeft zich de laatste jaren verspreid over meer dan negentig landen. Dat komt onder meer door de opmars van de gelekoortsmug, die profiteert van klimaatverandering en toenemende verstedelijking.

Een team van de Liverpool School of Tropical Medicine heeft het gedrag van gelekoortsmuggen – die ook verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van dengue, Riftdalkoorts en het Chikungunya-virus – diepgaand onderzocht, en hun resultaten deze week gepubliceerd in vakblad Communications Biology. Zika blijkt het menselijk metabolisme op een zodanige manier te beïnvloeden, dat de huid verandert van een beschermende barrière in een ware trekpleister voor muggen.

Muggen ruiken bloed
De onderzoekers ontdekten dat het virus de gen- en eiwitexpressie in huidfibroblasten verandert. Dit zijn de cellen die ervoor zorgen dat de structuur van de huid intact blijft. Het zijn de belangrijkste cellen van het bindweefsel. Door deze metabole aanpassingen produceren met Zika besmette mensen meer vluchtige organische stoffen (VOCs). Muggen worden aangetrokken door deze chemische stoffen en het maakt de kans groter dat ze gaan steken.

Deze opvallende conclusies worden ondersteund door een groots opgezette meta-proteoomanalyse – een techniek die onderzoekt hoe verschillende genen en eiwitten samenwerken binnen een organisme. Hiermee is onomstotelijk bewezen dat Zika niet alleen passief van mug op mens wordt overgedragen, maar dat het virus in staat is om de menselijke biologie actief te manipuleren en zo zijn verspreiding te vergroten. Hoofdonderzoeker Noushin Emami vertelt: “We laten zien dat het virus de processen binnenin onze huidcellen op ingenieuze wijze weet te manipuleren. Dit is een belangrijke reden waarom het Zika-virus bijzonder goed kan overleven.”

Arbovirussen
Ze vervolgt: “Het aantal Zika-gevallen stijgt nog altijd, en dit komt doordat Aedes-muggen zich verder weten te verspreiden op aarde dan ooit. De insecten profiteren onder meer van klimaatopwarming en toenemende urbanisatie. De inzichten die wij de afgelopen maanden hebben opgedaan, zijn dan ook erg belangrijk in de strijd tegen het virus. We zijn druk bezig om nieuwe strategieën te bedenken om arbovirussen – die door geleedpotigen worden overgedragen – te bestrijden. Dit kan bijvoorbeeld door genetische interventies te ontwikkelen die het signaal in de huid verstoren dat muggen aantrekt. De mogelijkheden zijn groot en fascinerend, maar we beseffen dat de kwestie urgent is. We hebben geen tijd te verliezen.”

De impact van Zika op de gezondheid
In de meeste gevallen veroorzaakt een Zika-infectie geen ernstige klachten. Als er wel symptomen optreden – zoals koorts, huiduitslag en gewrichtspijn – blijven die doorgaans mild en duren ze tussen de twee en zeven dagen. Veel besmettingen blijven onopgemerkt, maar bij zwangere vrouwen kan het virus ernstige gevolgen hebben, waaronder microcefalie bij baby’s – een hersenaandoening waarbij je hersenen minder hersencellen hebben dan normaal. De hersenen zijn daardoor ook kleiner, net als het hoofd zelf.

Preventie richt zich op muggenbestrijding en het vermijden van muggenbeten. Er is nog geen vaccin, waardoor bescherming cruciaal blijft. Wereldwijd werken onderzoekers aan nieuwe strategieën om de verspreiding van het virus te stoppen en kwetsbare groepen te beschermen.

Bronmateriaal

"Zika virus modulates human fibroblasts to enhance transmission success in a controlled lab-setting" - Communications Biology
Afbeelding bovenaan dit artikel: Pixabay

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd