Kijk jij al wekenlang uit naar de vakantie die eraan zit te komen? Heb je soms moeite met de planning in het dagelijks leven? Of ben je iemand die bovenmatig veel aandacht besteedt aan hoe laat het is? Dan is de kans groot dat de tijd voor jouw gevoel steeds sneller gaat.
Wetenschappers uit het Verenigd Koninkrijk en Irak hebben Britten en Irakezen ondervraagd over hun tijdsbesef, denk aan hun perceptie van tijd, of ze het gevoel hebben dat Kerstmis of de ramadan steeds sneller komen, en ook hoe vergeetachtig ze zijn wat betreft het plannen en uitvoeren van taken.
Tempus fugit
“Wat vliegt de tijd hè, het lijkt wel alsof de kerstdagen elk jaar sneller voor de deur staan”, hoor je mensen vaak zeggen als Sinterklaas het land net weer heeft verlaten. Het gevoel dat de dagen en weken richting een vakantie of feestdag sneller gaan, kan betekenen dat iemands gevoel voor tijd enigszins verstoord is.
Om te achterhalen hoe vaak mensen dit ervaren en welke zaken nu precies invloed hebben op de tijdsperceptie van mensen, hebben de onderzoekers van de University of Liverpool en de Iraakse Imam Ja’afar Al-Sadiq University een enquête gehouden onder meer dan duizend Britten en ruim zeshonderd mensen in Irak. Ze vroegen hen of ze het gevoel hadden dat Kerstmis of de ramadan elk jaar sneller komt. Met behulp van een aantal extra vragen kregen ze een goede indruk van hun geheugencapaciteit en aandacht voor tijd. Ook namen ze de leeftijd, het geslacht en de kwaliteit van het sociale leven van de proefpersonen mee in het onderzoek.
Alweer een jaar voorbij?
Wat bleek: iemands perceptie van het passeren van de tijd wordt niet alleen gevormd door wat ze allemaal hebben gedaan in de afgelopen tijd, maar ook door wat er nog te doen is op de korte en middellange termijn. Het team kwam erachter dat driekwart van de mensen in het Verenigd Koninkrijk het idee had dat Kerstmis elk jaar sneller kwam, terwijl 70 procent van de mensen in Irak hetzelfde gevoel had over de heilige maand, de ramadan.
In zowel het VK als in Irak was de kans groter dat mensen deze versnelling van hun tijdsbeleving rapporteerden als ze erg uitkeken naar de feestdagen. Voor de Britse deelnemers gold daarbij ook nog eens dat de tijd sneller leek te gaan wanneer ze een beter sociaal leven hadden. In zowel Irak als het VK was de kans groter dat mensen vonden dat de feestdagen eerder kwamen als ze vaker dachten aan het verstrijken van de tijd, en ook als ze vatbaar waren voor zogenaamde ‘prospectieve geheugenfouten’, zoals het vergeten van een geplande taak. Een verrassende bevinding was dat leeftijd geen enkele rol blijkt te spelen bij de perceptie van tijd. Je zou namelijk denken dat ouderen meer het gevoel hebben dat de tijd vliegt dan jongeren.
Vakantievoorpret
De onderzoekers maken duidelijk dat de ramadan en Kerstmis heel verschillende feestdagen zijn, en dat de perceptie van tijd ook door marketing en andere externe factoren kan worden beïnvloed. Maar toch zijn zij ervan overtuigd dat onze tijdsbeleving voor een aanzienlijk deel gevormd wordt door onze aandacht voor het verstrijken ervan, de mate van vakantievoorpret, onze vergeetachtigheid en onze toekomstige planning.
“De menselijke ervaring van het passeren van tijd is enorm flexibel en gevoelig voor vervorming, wat ervoor kan zorgen dat je het idee hebt dat de tijd sneller of langzamer gaat dan normaal”, schrijven de onderzoekers. “Vervorming van de tijd kan voor heel korte periodes gelden, denk aan die vergadering die een eeuwigheid lijkt te duren. Maar het kan ook op grotere tijdschalen voorkomen, zoals bij het idee dat Kerstmis ieder jaar eerder lijkt te zijn.”
