De situatie is nog altijd nijpend. “We blijven overtuigend wetenschappelijk bewijs zien dat klimaatverandering wereldwijde gevolgen heeft en geen tekenen van vertraging vertoont.”
Het is de reactie van Rick Spinrad van NOAA (de Nationale Oceanische en Atmosferische Dienst van de Verenigde Staten) op een onlangs uitgebracht klimaatrapport. Het rapport geeft een uitgebreide update over de staat van het klimaat. En het schept helaas een vrij somber beeld. Want ook in 2021 zette klimaatverandering onverstoorbaar door.
Broeikasgassen
De concentratie broeikasgassen (kooldioxide, methaan en lachgas) in de atmosfeer steeg in 2021 wederom naar recordhoogte. Zo komt de gemiddelde atmosferische CO2-concentratie in 2021 neer op 414,17 ppm (deeltjes per miljoen). Dat is maar liefst 2,3 ppm meer dan in 2020 het geval was. Niet alleen is dit de hoogst gemeten CO2-concentratie ooit, onderzoekers geloven dat de concentratie in de laatste miljoen jaar zelfs niet zo hoog is geweest. Daarnaast is er nog nooit zoveel methaan in de atmosfeer gemeten als in 2021. De jaarlijkse toename van methaan is sinds 2014 in een stroomversnelling gekomen. De concentratie nam afgelopen jaar met 18 ppb (deeltjes per miljard) toe; de hoogste toename sinds het begin van de metingen. De jaarlijkse toename van lachgas komt op een tweede plek sinds 2001. De gemiddelde wereldwijde atmosferische concentratie is nu 334,4 ppb.
Opwarming
Daarnaast blijkt dat de aarde nog altijd opwarmt. Een reeks wetenschappelijke analyses geven aan dat de jaarlijkse mondiale oppervlaktetemperaturen zo’n 0,21 tot 0,28 graden Celsius boven het gemeten gemiddelde tussen 1991 en 2020 liggen. Daarmee behoort 2021 tot de zes warmste jaren sinds het begin van de metingen. De laatste zeven jaar (2015 – 2021) behoren bovendien allemaal tot de zeven warmste jaren ooit gemeten.
Oceaan
Met de oceaan gaat het niet veel beter. Zo lag de wereldwijde zeespiegel nog nooit zo hoog als nu. Voor het tiende achtereenvolgende jaar steeg het gemiddelde wereldwijde zeeniveau naar recordhoogte. Deze ligt nu bijna 10 centimeter hoger dan in 1993. Bovendien steeg ook de temperatuur van de oceaan naar recordhoogte. Een La Niña verlaagde de oppervlaktetemperatuur van de zee enigszins, al torent deze nog steeds met 0,29 graden Celsius boven het gemiddelde tussen 1991 en 2020 uit. Bovendien maakte ongeveer 57 procent van het oceaanoppervlak in 2021 een mariene hittegolf mee.
Het zuiderlijk halfrond
Op het zuidelijk halfrond waren de temperaturen in 2021 gemengd. Nieuw-Zeeland beleefde het warmste jaar ooit, terwijl Australië juist het koelste jaar sinds 2012 meemaakte. Op Antarctica droeg koude lucht in een sterke, stabiele polaire vortex bij aan de koudste winter (die duurt van april tot september) die ooit op de Zuidpool is gezien.
Ondertussen op het noordelijk halfrond
Tegelijkertijd maakte het noordpoolgebied het koelste jaar sinds 2013 mee, al eindigt 2021 nog altijd op de 13e plek op de lijst warmste jaren ooit gemeten. Daarnaast bereikte het zee-ijs hier afgelopen jaar de twaalfde kleinste omvang in 43 jaar tijd. Ook de hoeveelheid meerjarig ijs – het ijs dat één of meerdere smeltseizoenen overleeft – neemt schrikbarend snel af en bereikte de op één na laagste omvang ooit. Dit bewijst wederom dat dunner seizoensijs steeds meer de overhand krijgt. Uiteindelijk zal het dikke, meerjarige ijs dat eerst altijd op de zee rustte, volledig verdwijnen. Daarnaast verschenen er met name in de zomer op het noordelijk halfrond enkele enorme hittegolven. In het westen van Noord-Amerika werd op 30 juni in de noordelijk gelegen Canadese plaats Fort Smith een temperatuur van 39,9 graden Celsius vastgelegd; de hoogste temperatuur die ooit is gemeten boven de 60 graden noorderbreedte. Bovendien wisten bewoners van het permanent bewoonde onderzoeksstation Summit Station, gelegen op de top van de Groenlandse ijskap (op 3.200 meter hoogte), op 14 augustus 2021 niet wat ze meemaakten. Voor het eerst in de geschiedenis viel hier namelijk geen sneeuw, maar regen.
Stormen
Ten slotte blijkt dat het in 2021 bijzonder vaak stormde. Vorig jaar doemden er zo’n 97 tropische cyclonen op; ruim boven het gemiddelde van 87 stormen tussen 1991 en 2020. Zeven van de 97 stormen kunnen zelfs onder categorie vijf op de Schaal van Saffir-Simpson geschaard worden; de hoogste categorie die een tropische cycloon op deze schaal kan krijgen en die gekenmerkt wordt door rampzalige schade. Daarnaast zorgde onder andere orkaan Ida in de Atlantische Oceaan en supertyfoon Rai op de Filipijnen voor miljarden dollars schade en dodelijke slachtoffers.
Het nieuwe ‘staat-van-het-klimaat’-rapport biedt de nieuwste wetenschappelijke inzichten in het klimaatsysteem en de impact op mensen. En de gegevens zijn duidelijk: klimaatverandering is nog altijd aan de orde van de dag. “Met veel gemeenschappen die in het afgelopen jaar getroffen zijn door overstromingen, uitzonderlijke droogte en historische hitte, toont het rapport aan dat de klimaatcrisis geen toekomstige bedreiging is,” onderstreept Spinrad. “We moeten het vandaag aanpakken, terwijl we tegelijkertijd werken aan de bouw van een klimaatbestendige natie en wereld.”
