Stress, verdriet, alcohol, te weinig koffie, er is eigenlijk niet veel nodig voor ons hoofd om in opstand te komen. Sterker nog, er zijn maar weinig mensen die nog nooit hoofdpijn hebben gehad. Maar bij sommigen is het zo erg dat ze zelfmoord overwegen. Nieuw onderzoek toont aan dat dit niet alleen bij clusterhoofdpijn het geval is.
Ook als de hoofdpijn niet zo erg is, leidt het tot veel problemen: je werk gaat al snel minder goed, je moet je ziek melden of raakt tijdelijk arbeidsongeschikt. En hoofdpijn wordt lang niet altijd veroorzaakt door een lichamelijk probleem. Zo hebben mensen met migraine of de nog veel ergere clusterhoofdpijn vaker last van angsten, verslavingen en stemmingsstoornissen. Ze hebben ook vaker suïcidale gedachten of doen een zelfmoordpoging. Clusterhoofdpijn staat zelfs bekend als zelfmoordhoofdpijn, omdat het ondraaglijk veel pijn doet. Volgens onderzoek uit de VS blijkt dat meer dan de helft van de mensen met clusterhoofdpijn weleens over zelfmoord heeft nagedacht, 2 procent deed ook daadwerkelijk een poging.
Het versterkt elkaar
Waarom hoofdpijn samenhangt met suïcidale gedachten is niet helemaal duidelijk. Het kan zijn dat hoofdpijn en psychische klachten elkaar versterken. Je bent bijvoorbeeld depressief doordat je zoveel hoofdpijn hebt of je hoofdpijn wordt erger doordat je zo angstig bent. Ook kun je wanhopig worden door extreme hoofdpijn en het liefst dood willen om de pijn maar niet meer te voelen. We spraken erover met onderzoeker Holly Elser van de Universiteit van Pennsylvania (UPenn). “Onze studie heeft de onderliggende mechanismen niet onderzocht”, begint ze. Toch kan ze er wel iets over zeggen. “Ten eerste kan er sprake zijn van een complexe relatie tussen hoofdpijn en psychiatrische klachten. Hoofdpijn verergert door de psychiatrische symptomen en een verergering van de hoofdpijn leidt tot wanhoop. Ten tweede tonen eerdere onderzoeken consistent een verband aan tussen chronische pijn en het risico op suïcide. Tot slot kunnen er gemeenschappelijke biologische oorzaken zijn, zoals verhoogde ontstekingsniveaus of veranderingen in de serotoninehuishouding.”
120.000 Denen met hoofdpijn
In eerder onderzoek lag de nadruk vooral op migraine en clusterhoofdpijn. Daarbij kunnen we ons nog wel voorstellen dat het leidt tot zelfmoordgedachten. Maar er is weinig bekend over de relatie tussen andere minder hevige hoofdpijn en zelfdoding. Daarom zijn de Deense en Amerikaanse onderzoekers daar eens verder naar gaan kijken.
Ze bekeken gegevens van bijna 120.000 Denen met een hoofdpijndiagnose en vergeleken die met bijna 600.000 mensen zonder hoofdpijn. De meeste deelnemers waren vrouw en de gemiddelde leeftijd lag rond de 40. Er is specifiek gekeken naar migraine, spanningshoofdpijn, posttraumatische hoofdpijn en clusterhoofdpijn.
Spanningshoofdpijn
De resultaten vielen niet mee. Mensen met hoofdpijn liepen meer risico op zowel een poging tot zelfmoord als een echte suïcide. Het onderzoek liep vijftien jaar en in heel deze periode bleef het risico verhoogd. 0,78 procent van de mensen met hoofdpijn deed een suïcidepoging, tegenover 0,33 procent in de controlegroep. Het zelfdodingspercentage was 0,21 procent bij de hoofdpijngroep en 0,15 procent bij de andere deelnemers. Mensen met posttraumatische hoofdpijn en clusterhoofdpijn liepen het grootste risico, maar ook bij mensen met spanningshoofdpijn was het risico verhoogd.
Gek genoeg bleek ook dat mensen die voor het eerst in een ziekenhuis werden gediagnosticeerd met hoofdpijn, een nog hoger risico liepen. Je zou denken dat pas na verloop van tijd zelfmoordgedachten opspelen. Maar het komt waarschijnlijk doordat mensen die in het ziekenhuis belanden met hoofdpijn ernstigere vormen hebben.
Snellere diagnose
Wat moet je daaraan doen? Volgens de onderzoekers is het belangrijk om er op tijd achter te komen en dus snel de diagnose te stellen en te behandelen. “Screening en vroegtijdige herkenning van depressieve symptomen en suïcidaliteit kunnen helpen bij het identificeren van patiënten met hoofdpijn die een verhoogd suïciderisico lopen”, aldus Elser. “Patiënten met hoofdpijn en psychiatrische symptomen kunnen met name baat hebben bij samenwerking tussen specialisten op het gebied van gezondheid en gedrag.”
De onderzoeker was behoorlijk verrast door haar resultaten. “Voor mij was het verhoogde risico op zelfmoordpogingen en voltooide zelfmoord door spanningshoofdpijn heel opvallend. Onze studie onderzoekt niet direct de mechanismen die hieraan ten grondslag liggen, maar ik denk dat de bevindingen een motivatie zijn voor toekomstig onderzoek. Daarin kunnen ze specifiek onderzoeken waarom patiënten ook met milde hoofdpijn een verhoogd risico lopen. Praktisch gesproken, denk ik dat dit resultaat het screenen op depressie en zelfmoordgedachten motiveert, zelfs bij patiënten met lichte hoofdpijn”, besluit Elser.
