Het kenmerkende bonte blauw-gele verenkleed is tegenwoordig een stuk valer.
De pimpelmees is een veelvoorkomend en schattig vogeltje dat zich heeft aangepast aan de menselijke omgeving. Je ziet ‘m daarom regelmatig in je achtertuin. Maar ook klimaatverandering gaat niet aan de pimpelmees voorbij. Zo hebben onderzoekers een opvallende verschuiving opgemerkt in de kleuring van zijn verenkleed.
Kleur
De pimpelmees kenmerkt zich door zijn opvallende kleurstelling. Denk aan zijn opvallende blauw ‘petje’, gele borst en smalle, zwarte oogstreep.
Het onderzoeksteam richtte zich in de studie op twee verschillende populaties pimpelmezen die in het zuiden van Frankrijk vertoeven. De één is te vinden nabij de Zuid-Franse stad Montpellier terwijl de andere op het eiland Corsica leeft. Tussen 2005 en 2019 vingen de onderzoekers jaarlijks alle broedende pimpelmezen en bestudeerden onder andere de kleuring van de veren. Gedurende de gehele onderzoeksperiode voerde het team meer dan 5.800 waarnemingen uit.
Verandering
Uit de resultaten blijkt dat de pimpelmezen er tegenwoordig anders uitzien dan soortgenoten zo’n twintig jaar geleden. Zo ontdekten de onderzoekers dat de blauwe ‘petjes’ en gele borsten van zowel mannelijke als vrouwelijke vogeltjes nu gemiddeld minder kleurrijk zijn dan toen de studie begon. Kortom, het kenmerkende bonte blauw-gele verenkleed is tegenwoordig een stuk valer. “De pimpelmees ziet er fysiek anders uit en verandert specifiek in zijn helderheid en kleurintensiteit,” aldus onderzoeker David López-Idiáquez.
Klimaatverandering
Volgens het team kan daar maar één schuldige voor aangewezen worden. Zo betogen ze dat met name op Corsica klimaatverandering de boosdoener is. “Ons werk suggereert dat veranderingen in het milieu, voornamelijk klimaatverandering, de belangrijkste reden kunnen zijn,” concludeert López-Idiáquez. “Denk daarbij aan de combinatie van een stijging van de temperatuur (1,23 graden Celsius) en een daling van regenval (0,64 mm).”
Plastisch
Wanneer leefgebieden aan verandering onderhevig zijn, kunnen dieren daar op vier manieren op reageren. De eerste is door middel van een genetische aanpassing, de tweede is een plastische verandering (waarbij dieren fysiek veranderen zonder genetische aanpassing), de derde is migratie en de vierde is uitsterving. Welke bij de pimpelmees van toepassing is? “Het is belangrijk om te benadrukken dat de verandering bij pimpelmezen niet genetisch is, maar plastisch,” stelt López-Idiáquez.
Paringsgedrag
Hoewel de opgemerkte ‘verbleking’ van het verenkleed misschien onbeduidend lijkt, is het tegenovergestelde waar, zo benadrukken de onderzoekers. Deze verandering kan namelijk verstrekkende gevolgen hebben voor het paringsgedrag van de pimpelmees. “Bij deze vogels fungeren eigenschappen zoals hun kleuring als signalen aan soortgenoten,” legt López-Idiáquez uit. “Het geeft hun ‘kwaliteit’ weer. En dat is weer bepalend voor hun reproductieve gedrag.”
De pimpelmees is zeker niet het enige vogeltje dat aangespoord door klimaatverandering verandert. Al eerder ontdekten onderzoekers dat talloze Amerikaanse zangvogels tegenwoordig een stuk kleiner zijn dan vroeger, terwijl hun vleugels juist een paar millimeter langer zijn. Daarnaast blijken verschillende Australische papegaaien een steeds grotere snavel te hebben gekregen. Maar de veranderingen blijven niet beperkt tot vogels. Ook sommige zoogdiersoorten, waaronder de bosmuis en de Amerikaanse gemaskerde spitsmuis, passen zich al aan nieuwe omstandigheden aan en krijgen langere staarten en grotere poten.
Hoewel je zou zeggen dat deze waargenomen veranderingen bij dieren voornamelijk goed nieuws is – ze lijken zich aan te passen aan het toekomstige warmere klimaat – valt dat nog te bezien. Enerzijds impliceert het inderdaad dat dieren evolueren als reactie op klimaatverandering en dus proberen te overleven. Aan de andere kant hebben wetenschappers nog niet de bevestiging gekregen dat de waargenomen fysieke veranderingen de populaties daadwerkelijk helpen te overleven. Fysiek veranderen betekent dus niet gelijk dat dieren succesvol omgaan met klimaatverandering. Het betekent simpelweg dat ze evolueren om te overleven. Of dat lukt, is een tweede.
