Hogere temperaturen, een stijgende zeespiegel en extremere weersomstandigheden: de klimaatcrisis slaat hard toe. Ook op manieren, die je niet direct zou verwachten.
Een onderzoeksteam van de universiteit van Cambridge heeft 41 studies geanalyseerd, waarin verschillende soorten extreem weer werden onderzocht, zoals stormen, overstromingen, droogtes, hittegolven en bosbranden. Deze data vergeleken ze met gerapporteerde gevallen van gendergerelateerd geweld, waaronder seksueel geweld en intimidatie, fysiek geweld, heksenjacht en moord, kinder- en gedwongen huwelijken en psychische mishandeling.
Meer natuurgeweld
Tussen 2000 en 2019 zijn circa 4 miljard mensen het slachtoffer geworden van overstromingen, droogtes en stormen. Deze rampen hebben aan meer dan 300.000 mensen het leven gekost. In de afgelopen twintig jaar is het aantal overstromingen met 134 procent toegenomen. Ook periodes van droogte (+29 procent) en stormen (+40 procent) komen steeds vaker voor. De verwachting is dat deze cijfers in de toekomst nog verder stijgen als gevolg van klimaatverandering.
Meer gendergerelateerd geweld
De onderzoekers vonden bewijs dat gendergerelateerd geweld verergert in de periode tijdens en na een extreme klimaatgebeurtenis. Dat komt door de negatieve impact op de economie, de sociale instabiliteit, voedselonzekerheid en mentale stress die de natuurramp met zich meebrengt.
Ook de druk op de gezondheidszorg, politie en de rechterlijke macht kan ervoor zorgen dat slachtoffers van geweld verstoken blijven van hulp en bescherming. Dit kan leiden tot meer lichamelijk letsel, ongewenste zwangerschappen, hiv-besmettingen of andere seksueel overdraagbare aandoeningen, psychische problemen en negatieve gevolgen voor de kinderen van slachtoffers van geweld. De daders zijn vaak partners of familieleden van het slachtoffer, maar ook hulpverleners, overheidsfunctionarissen of religieuze leiders worden genoemd.
Somber toekomstbeeld
Het onderzoek schetst een somber beeld voor de toekomst, aangezien extreme weersomstandigheden door klimaatverandering overal ter wereld steeds vaker voorkomen. “Extreme weergebeurtenissen veroorzaken zelf geen gendergerelateerd geweld, maar ze dragen wel bij aan het ontstaan van het geweld of creëren een omgeving waarin dit soort gedrag kan floreren”, zegt Cambridge-wetenschapper Kim van Daalen. “Aan de basis van dit gedrag liggen diepgewortelde sociale en patriarchale structuren die dergelijk geweld mogelijk maken en normaliseren. Meisjes, vrouwen en seksuele minderheden zijn extra kwetsbaar voor de nadelige gevolgen van extreme weersomstandigheden.”
De ervaring van gendergerelateerd geweld kan de kwetsbaarheid nog verergeren. Wanneer slachtoffers in een opvangkamp na een ramp bijvoorbeeld worden geconfronteerd met de dreiging van seksueel geweld of intimidatie, trekken sommigen zich terug en isoleren zichzelf, anderen kiezen ervoor om naar huis te gaan, zelfs voordat het veilig is. Velen zwijgen over het misbruik of wordt het zwijgen opgelegd, met name in landen waar het beschermen van de eer en de huwbaarheid van een dochter en familie zeer belangrijk is.
Geweld bij vrouwen en meisjes nam toe in New Orleans, nadat orkaan Katrina een golf van destructie achterliet in 2005. Met name het aantal gevallen van huiselijk geweld en seksueel geweld onder ontheemden steeg sterk in het jaar na de ramp. Bovendien kreeg de homogemeenschap in New Orleans de schuld van orkaan Katrina. De ramp zou ‘Gods straf’ zijn. Koppels van hetzelfde geslacht kregen geen hulp van de overheid, transgenders werden bedreigd in opvangcentra of mochten er niet verblijven. Lhbti-mensen waren het slachtoffer van geweld in de opvang. En uit onderzoek in Bangladesh komt een verband naar voren tussen overstromingen en kindhuwelijken. Pieken in aantallen kindhuwelijken vallen samen met de overstromingen van 1998 en 2004. Doordat het natuurgeweld de gezinnen berooid achterliet, vreesden ouders hun ongehuwde dochters niet te kunnen onderhouden. Het uithuwelijken van minderjarige dochters was een manier om de financiële last voor het gezin te verminderen.
Focus op gerichte hulp
Van Daalen geeft aan dat het belangrijk is om bij de hulpverlening en het bieden van onderdak na een natuurramp rekening te houden met de kwetsbare groepen. Zo kunnen er gebieden zijn in een kamp, inclusief douches en toiletten, die uitsluitend toegankelijk zijn voor vrouwen en genderminderheden. Daarnaast is het inzetten van noodhulpteams die specifiek zijn opgeleid in het voorkomen van gendergerelateerd geweld een goede optie.
