Nee, natuurlijk niet. De kalender mag dan misschien aflopen: de Maya’s gingen er echt niet van uit dat het daarna ook echt gebeurd zou zijn met Moeder Aarde.
Waar het idee precies vandaan komt, is een raadsel, maar velen zijn ervan overtuigd dat de aarde eind dit jaar vergaat. Waarom? Omdat de Maya’s het met het einde van hun kalender voorspeld hebben. Het is zonder enige twijfel de grootste fabel van 2012. “De Maya’s zagen het nooit als een catastrofale datum,” vertelt Jose Huchim, zelf Maya en archeoloog, in een interview met Yahoo! News. “Het is zorgwekkend dat zij (de westerlingen, red.) een andere betekenis aan de visie van ons Maya’s geven.” Hoogste tijd dus om de angsten en vooroordelen opzij te zetten en eens met een objectieve blik naar de kalender te kijken.
Cycli
De Maya’s waren zich heel goed bewust van het voortschrijden van de tijd en ook het gezegde ‘niets nieuws onder de zon’ was ze zo op het eerste gezicht niet vreemd. Ze zagen de geschiedenis als een aaneenschakeling van cycli en poogden deze in kalenders vast te leggen. Deze kalenders sloten mooi op elkaar aan en verschaften ieder voor zich informatie over bepaalde aspecten van het leven.
Ritueel
Zo hadden de Maya’s een kalender voor de rituelen. Deze was vooral met het oog op de priesters samengesteld. Zij gebruikten de kalender om de toekomst te voorspellen en rituelen te plannen. Een jaar telde op deze kalender 260 dagen. Een datum werd weergegeven met behulp van tekens. Zo waren er twintig tekens voor de dagen (zie hieronder). Elk teken werd gecombineerd met een cijfer (één tot en met dertien). De eerste dag van dit jaar was dus 1 Imix, de tweede dag 2 Ik et cetera. Maar na dertien dagen waren de cijfers op en waren er nog zeven dagtekens over. Dan begon men weer opnieuw met tellen. De veertiende dag was dan 1 Ix. De vijftiende 2 Men. Na twintig dagen brak dus de dag 8 Imix aan. Dat ging zo maar door, totdat de dag 1 Imix weer aanbrak. En dat is na 260 dagen. Zo is het cirkeltje dus weer rond.
Zon
Een tweede kalender was gebaseerd op de cyclus van de zon en telde – net als onze kalenders – 365 dagen. De maanden waren iets korter dan tegenwoordig en hadden maar twintig dagen. Daaruit volgt dat een jaar bij de Maya’s achttien maanden van twintig dagen had. De negentiende maand telde vijf dagen. Ook op deze kalender werden de data met een cijfer en afbeelding weergegeven. De eerste maand heette bijvoorbeeld Pop. Nieuwjaarsdag werd dan 1 Pop. Oudjaarsdag vormt op dit systeem een uitzondering. Veel Maya’s zagen dit al als de eerste dag van een nieuw jaar en noemden deze dag daarom niet 5 Uayeb (de laatste maand) maar 0 Pop.
Een derde kalender die ze erop nahielden is die van de Lange Telling. Deze start ten tijde van het scheppingsverhaal van de Maya’s (ergens in augustus 3114 voor Christus). Deze kalender zit weer vol met cycli van twintig eenheden. Men maakte onderscheid tussen dagen, maanden, jaren en perioden van twintig en 400 jaar. In een maand zitten twintig dagen, in een jaar zitten achttien maanden (en dus 360 dagen). In een periode van twintig jaar zitten twintig jaren en dus 7200 dagen en in een periode van 400 jaar zitten twintig perioden van twintig jaar en dus 144.000 dagen. Zo werd het ook genoteerd. Men plaatste vijf getallen op een rij om een datum aan te geven. Neem bijvoorbeeld de datum 9,12,5,0,9. Dat betekent dat er sinds het begin van de kalender negen enkele dagen, 0 maanden, vijf jaren, twaalf perioden van twintig jaar en negen perioden van 400 jaar om zijn. Een datum als 5 september 2010 zou genoteerd worden als 12,19,17,12,2.
Aflopen
De Lange Telling spreekt het meest tot de verbeelding, omdat deze kalender binnenkort ten einde zou lopen. Na dertien periodes van 400 jaar is de kalender uitgeput. En die datum (13,0,0,0,0) valt samen met 21 of 23 december (hangt van de gebruikte formule af) 2012. In dat jaar is de kalender of beter gezegd de cyclus die de kalender bestrijkt zo’n 5000 jaar oud. Maar wil dat zeggen dat de kalender en de aarde waarop deze betrekking heeft hun beste tijd hebben gehad? Nee, schrijft antropoloog David Webster. “De Maya’s zouden natuurlijk gewoon opnieuw een andere cyclus zijn begonnen zoals ze ook daarvoor deden. En hun wereld zou gewoon zijn doorgegaan. Hier is mijn voorspelling: 2012 komt en gaat zonder dat de wereld heel veel sneller uiteenvalt dan ze tot op heden al doet.”
De stellige overtuiging van Webster wordt onderschreven door twee heel recente archeologische vondsten. In mei van dit jaar vonden wetenschappers unieke muurtekeningen van de Maya’s terug. En op die muren wordt melding gemaakt van een datum die vandaag de dag nog 7000 jaar op zich laat wachten. En dat is toch wel heel overtuigend bewijs dat de Maya’s echt niet dachten dat de wereld eind 2012 zou vergaan. “De oude Maya’s voorspelden dat de wereld door zou gaan en dat alles ook over 7000 jaar nog hetzelfde zou zijn,” vertelt onderzoeker William Saturno. “Wij blijven zoeken naar het einde. De Maya’s zochten naar een garantie dat niets zou veranderen. Dat is een heel andere manier van denken.”
Stabiliteit
Een andere bijzondere vondst werd in juni van dit jaar gedaan. Wetenschappers vonden op oude trappen van de Maya’s een tekst waaruit blijkt dat de kalender van de Maya’s echt afloopt. Dat is heel bijzonder: voor die tijd was slechts één tekst bekend waarin het aflopen van de kalender aan bod kwam. Nu is er dus een bevestiging gevonden. Zo’n vondst kan de wereld zomaar in rep en roer brengen, maar wetenschappers smoren de wilde speculaties in de kiem. Ze vinden naast de verwijzing naar het aflopen van de kalender namelijk ook bewijs dat de Maya’s echt niet dachten dat de wereld zou vergaan. De tijd waarin de tekst werd geschreven, was een politiek onrustige periode en de Maya’s verwijzen naar het einde van de kalender om aan te tonen dat alles deel uitmaakt van een grotere cyclus waarin dergelijke ‘kleine’ probleempjes eigenlijk geen rol speelden. “In tijden van crisis gebruikten de oude Maya’s hun kalender om continuïteit en stabiliteit te promoten,” weet onderzoeker David Stuart. Ze voorspellen dus niet het einde van de wereld, maar juist het voortdurend in stand blijven van de aardbol.
Waar het idee dat de Maya’s het einde van de wereld voorspelden, vandaan komt? Misschien waren het films als 2012 of Apocalypto die de gedachte leven inbliezen? We zullen het misschien nooit weten, één ding lijkt wel vast te staan: de Maya’s hadden het zo echt niet bedoeld.
