Ondanks een jarenlange zoektocht is er nog altijd geen mannenpil op de markt. Maar een nieuwe studie brengt daar mogelijk verandering in.
In de afgelopen 60 jaar is de wereldbevolking meer dan 2,6 keer zo groot geworden. En er lijkt vooralsnog geen einde aan deze trend te komen. Voorspellingen tonen aan dat het aantal mensen op aarde zal stijgen tot 9 miljard tegen 2037. Deze cijfers onderstrepen het belang van gezinsplanning. Ondanks deze behoefte zijn er echter maar weinig doorbraken geweest op het gebied van anticonceptie in de afgelopen decennia. Vooral voor mannen is er een opvallend tekort aan beschikbare anticonceptiemethoden. Maar dankzij een nieuwe studie gloort er hoop.
Tevergeefse zoektocht
Al tientallen jaren streven wetenschappers ernaar een effectieve anticonceptiepil voor mannen op de markt te brengen. Maar die zoektocht is vooralsnog tevergeefs. Hoewel onderzoekers diverse benaderingen hebben onderzocht om anticonceptiemethoden voor mannen te ontwikkelen, blijft een effectieve anticonceptiepil nog steeds buiten bereik. “De ontwikkeling van anticonceptiemiddelen voor mannen brengt enkele unieke uitdagingen met zich mee,” legt onderzoeker Courtney Sutton in gesprek met Scientias.nl uit. “Het gebruik van hormonen kan grote veranderingen in het lichaam veroorzaken, wat mannen mogelijk afschrikt. Daarom lijkt een anticonceptiemiddel zonder hormonen momenteel de beste keuze.”
Lastig
Het is echter moeilijk om een anticonceptiepil te vervaardigen die geen hormonen bevat. “Het is biologisch gezien eenvoudiger om anticonceptiemethoden te ontwikkelen voor vrouwen,” gaat Sutton verder. “Je hoeft in dit geval enkel te voorkomen dat één eicel vrijkomt. Bij mannen moet je echter de beweeglijkheid van miljoenen spermacellen tegelijk voorkomen. Kortom, het is uitdagend om doelen te vinden die sperma kunnen beïnvloeden zonder bijkomende bijwerkingen (zoals gewichtstoename of een verandering in de testikelgrootte) te veroorzaken. Dit maakt de weg naar betrouwbare, omkeerbare anticonceptie voor mannen een stukje langer.”
STK33
Toch lijken onderzoekers nu op het juiste spoor te zitten. Zo hebben ze een klein molecuul ontdekt dat serine/threonine kinase 33 (STK33) zou kunnen remmen. Dit eiwit is van essentieel belang voor de mannelijke vruchtbaarheid. “STK33 is een eiwit in de testikels dat belangrijk is voor de beweeglijkheid en structuur van sperma,” legt Sutton uit. “Als de werking ervan verstoord wordt, kan dit de spermafunctie belemmeren.” Dat onderzoekers zich op dit specifieke eiwit richten, is goed te begrijpen. “Het blokkeren van STK33 heeft geen invloed op hormoonproductie en veroorzaakt ook geen negatieve veranderingen in lichaamsgewicht of testikelgrootte,” aldus Sutton. Bovendien heeft onderzoek aangetoond dat muizen onvruchtbaar worden wanneer STK33 uitgeschakeld wordt vanwege afwijkend sperma en een verminderde beweeglijkheid ervan.
Remmers
Kortom, het remmen van STK33 zou een effectieve anticonceptiemethode voor mannen kunnen zijn. Ondertussen zijn er al meerdere STK33-remmers beschreven, maar geen één daarvan is krachtig genoeg om de functie van STK33 effectief te verstoren. Tot nu. Met behulp van geavanceerde technieken hebben onderzoekers gezocht naar krachtige STK33-remmers. Vervolgens genereerden ze gemodificeerde versies om ze stabieler, krachtiger en selectiever te maken. Onder deze aangepaste versies bleek de verbinding CDD-2807 het meest effectief.
CDD-2807
“Het molecuul CDD-2807 heeft een sterk effect op de werking van sperma,” vertelt Sutton. “In onze proeven maakte het muizen onvruchtbaar. De vruchtbaarheid kan vervolgens worden hersteld nadat met de behandeling met CDD-2807 is gestopt. Bovendien blijkt deze remmer snel te werken. Na slechts zeven dagen zagen we al een aanzienlijke afname van de beweeglijkheid van sperma. Het betekent dat we een niet-hormonaal anticonceptiemiddel hebben ontwikkeld dat effectief is, geen bijwerkingen heeft en de vruchtbaarheid kan herstellen als er met het gebruik ervan wordt gestopt. Dit is een grote stap voorwaarts in de ontwikkeling van een anticonceptiepil voor mannen.”
De resultaten van de studie zijn veelbelovend: ze breiden de anticonceptiemogelijkheden voor mannen aanzienlijk uit. En door mannen meer keuzes te geven, worden ze ook meer betrokken bij het voorkomen van zwangerschap dan voorheen. Dit kan vooral gunstig zijn voor vrijgezelle mannen, omdat het hen in staat stelt om zelf over hun vruchtbaarheid te beslissen. Een mannenpil zou ervoor kunnen zorgen dat een man zeker weet dat hij een vrouw niet per ongeluk zwanger maakt, wat een stuk geruststellender is.
Belang
Ook Sutton onderstreept het belang van een effectieve mannenpil. “Het beschikbaar stellen van anticonceptie voor mannen kan helpen bij het voorkomen van ongewenste zwangerschappen,” zegt ze. “Het stelt mannen in staat het heft in eigen handen te nemen.” Veel mannen willen hun vruchtbaarheid controleren, maar de keuzes zijn vooralsnog beperkt (ze kunnen een condoom dragen of zich laten steriliseren). Daarnaast is wereldwijd gezien de helft van alle zwangerschappen onbedoeld, wat resulteert in abortussen met grote medische, financiële en fysiologische consequenties. Dit illustreert dat de momenteel beschikbare anticonceptiemiddelen niet afdoende zijn. De mannenpil zou je dan ook het beste kunnen zien als een extra optie. En hoe meer opties er zijn, hoe beter dat natuurlijk is.
Onderzoek
Onderzoek naar de krachtige STK33-remmer CDD-2807 gaat dan ook door. “De volgende stap is om de CDD-2807-verbinding te testen op niet-menselijke primaten,” zegt Sutton. “Dan zullen we gaan zien of we vergelijkbare resultaten behalen. We zullen ook de toedieningsmethode en dosering verder verfijnen om ervoor te zorgen dat de overgang naar klinische proeven soepel verloopt.”
Al met al zijn de onderzoekers optimistisch gestemd. “We zullen verder onderzoek blijven doen naar CDD-2807 en vergelijkbare verbindingen om de meest effectieve anticonceptiemethode voor mannen te ontdekken,” aldus Sutton. “We hopen dat dit onderzoek snel vooruitgang boekt.”
