De magnetron heeft een slechte reputatie. Van “je krijgt er kanker van” tot “het sloopt alle voedingsstoffen”. De mythes zijn hardnekkig, maar kloppen ze ook? Samen met levensmiddelentechnoloog Matthijs Dekker van de Universiteit Wageningen ontrafelen we de grootste misverstanden. En laten we je zien waarom het gebruik van de magnetron vaak juist gezonder is dan andere manieren van koken. Plus wat tips voor complete verse maaltijden die je zelf kunt bereiden in de magnetron.
Kijk eerst de video of scrol verder naar beneden voor het gesprek met Matthijs:
Scientias: Elektromagnetische golven blijven spannend natuurlijk, zoals je ook al in de video uitlegt, en zo kunnen we allemaal mooie dingen doen met de magnetron. Toch bleven ook nog wat vragen staan, zoals over plastic bakjes…
Matthijs Dekker: “Ja, dat klopt. Over de plastic bakjes of wat daar allemaal mee gebeurt in de magnetron, daar wil Universiteit van Nederland nog een aparte uitzending aan wijden, dus dat komt nog. Ik wil graag ook nog ingaan op een paar andere vragen die je ook onder de video terug zag komen, zoals het draaiplateau en waarom veel magnetrons geen hebben en nog iets over de hot- en cold spots.”
S: In de video legde je uit dat een draaiplateau belangrijk is omdat anders de stralingsgolven niet goed over het gerecht verdeeld worden. Waarom zijn er dan magnetrons zonder draaiplateau? Werken die dan wel goed?
MD: “Ja, die werken prima, want daarin draaien metalen plaatjes, een soort ventilator, voor de stralingsbron zodat de straling steeds via een andere hoek de magnetronruimte ingekaatst wordt. Hierdoor krijg je hetzelfde effect als bij een draaiplateau. Het is vooral handig dat je hierdoor meer ruimte in de magnetron zelf overhoudt en bij rechthoekige bakken die maar net in de magnetron passen lopen dan niet vast door het draaien van het plateau.”
S: Eigenlijk heel logisch en handig! Uit de video blijkt dat je eigen magnetron een draaiplateau heeft en hij ziet er ook niet heel jong uit… Hoe lang gaat een magnetron eigenlijk mee?
MD: “Haha, ja magnetrons kunnen heel lang goed blijven functioneren. Die van mij, maar dat is wel n=1, is minstens veertig jaar oud. In de comments stonden veel mensen die een magnetron hebben die heel oud is. Er zijn bijna geen bewegende delen en de stralingsbron zelf blijft heel lang werken.”
S: Ah ja, zijn er dingen die je niet in een magnetron mag stoppen? Je laat zelf een prop aluminiumfolie zien…
MD: “Dan kom je op een ander punt en dat is dat mensen vaak heel panisch zijn als het gaat om metaal en de magnetron. Dat zou niet in de magnetron mogen. In de video zie je dat de prop aluminium vonken maakt, dat zijn eigenlijk kleine plasma’s en dat wordt heel heet. Toch is metaal in de magnetron niet altijd gevaarlijk. Je krijgt alleen vonken als je stuk metaal scherpe delen heeft, zoals een vork waar dan de vonken tussen de tanden kunnen overslaan of tussen de vork en de metalen wand van de magnetron. Die plasmavonken zijn op zich niet gevaarlijk, maar ze kunnen wel zorgen voor bruine vlekjes in je magnetron of op het metaal. Maar als je een metalen lepel in bijvoorbeeld een kop soep zet en de afstand van die lepel tot de magnetronwand is groot genoeg, is er geen enkel probleem. Metaal houdt de straling wel tegen. Dat kun je ook mooi zelf laten zien. Als je een glas water met aluminiumfolie omkleedt, dan wordt het water niet warm, want de straling gaat niet door het aluminium. Het omhulsel houdt de straling tegen en komt niet meer bij je product. Stel je gebruikt een keer een metalen bakje in de magnetron, dan zul je merken dat maar heel langzaam warm wordt. De straling kan dan niet via de onder- en zijkant het voedsel bereiken, maar alleen via de bovenkant”.
S: Dan kom je toch terug bij de bakjes die je gebruikt in de magnetron. Je gebruikt in de video alleen maar plastic bakjes, kun je alle plastic bakjes gebruiken?
MD: “Nee, je moet erop letten dat je plastic bakjes echt tegen de magnetron kunnen. Sommige plastics kunnen niet tegen de warmte, zoals polyethyleen, dat smelt. Heel veel plastics hebben bepaalde toevoegingen, zoals weekmakers. De migratie van die stoffen naar het voedsel is bij normaal gebruik getest en blijft ruim onder concentraties die gezondheidsproblemen zouden kunnen geven. Maar bij verhitting, zoals in de magnetron, kunnen meer van die toevoegingen uit het plastic in het voedsel migreren. Een verpakking die er tegen kan heeft een magnetronsymbooltje. Alleen met zo’n symbooltje is het type plastic ook getest onder magnetronomstandigheden.
Als je plastic echt wil vermijden dan kun je beter een glazen of keramisch bakje gebruiken. Dat glas moet dan wel pyrex of duralex zijn.
Er is nog een leuk weetje, namelijk: een porseleinen bakje, daar zit vaak een heel klein beetje water in de keramiek. Daarom kan een kop soep toch heet aanvoelen omdat er toch een klein beetje water in de keramiek zit. Dat water komt de keramiek binnen via plekjes waar het glazuur niet zit, zoals het randje onderaan een kopje. Daar zit vaak geen glazuur of het is weggesleten. Daar kan dan water doorheen komen.”
S: Maakt dikte nog uit van keramiek of glas?
MD: “Nee, dat maakt niet uit, die straling gaat er gewoon dwars doorheen”
S: Er stonden ook nog wat vragen onder de video over de verschillende vermogens die je in kunt stellen, hoe werkt dat?
MD: “Ja, dat werkt als volgt: aan het vermogen van de stralingsbron verandert eigenlijk niets, die gaat alleen vaker aan en uit. Een 900 watt magnetron staat op vol vermogen steeds aan en als je hem op half vermogen zet, 450 watt, dan gaat ie 2 seconden aan en 2 seconden uit. En op 600 watt bijvoorbeeld 1 seconden uit en 2 seconden aan. Dit aan- en uitschakelen kun je ook horen aan het geluid van de magnetron.”
S: Heb je nog een final thought waar we op moeten letten bij voedsel opwarmen in een magnetron?
MD: “Ja, hoewel je het niet zou verwachten kan de temperatuur heel hoog worden in sommige producten. Water kookt bij 100 graden, aangezien de magnetron vooral water verwarmt zou je denken dat het voedsel dan niet warmer wordt dan 100 graden. Maar bij sommige producten, bijvoorbeeld een amandelbroodje met amandelspijs, daar zit naast water ook veel suiker in. Zo’n verzadigde suikeroplossing heeft een veel hoger kookpunt en kan makkelijk 200 graden worden, dus als je zo’n broodje even oppiept dan kan de binnenkant heel heet worden en kun je je lelijk verbranden!
Dat zie je ook goed bij de hot en cold spots in de video met pannenkoekenbeslag in de video, dan zie je ook de bruine plekken van het verbranden van het deeg. Daar is dan vrijwel al het water verdampt en dan wordt het deeg veel heter en verbrandt het, dat gebeurt niet bij 100 graden.
Als laatste zou ik nog willen zeggen dat de magnetron dus een hele gezonde manier is om je eten te bereiden of te verwarmen, maar het is natuurlijk wel belangrijk dat je er dan iets gezonds in stopt. Een kant- en klaarmaaltijd met te weinig groente en te veel zout zal er niet opeens gezond van worden!”
