De roofzuchtige dino verruilde zijn grote ogen voor krachtigere kaken.
De befaamde Tyrannosaurus rex kon de botten van zijn prooi compleet vermorzelen. Zo kon deze dino botten verpulveren met een kracht die equivalent is aan het gewicht van drie kleine auto’s (zie kader). Maar, om zo’n krachtige beet te krijgen, moest de T. rex wel ergens anders op korten. En wel op zijn zicht, zo beweren onderzoekers in een nieuwe studie. Zo moest de T. rex genoegen nemen met kleinere oogjes.
Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat T. rex een bijtkracht had die zo’n twee keer groter is dan die van de grootste krokodillen van vandaag de dag. Wanneer een T. rex de kaken op elkaar duwde, genereerde deze een bijtkracht van zo’n 8000 pond. Voor je beeldvorming, je kunt deze bijtkracht vergelijken met het plaatsen van drie kleine auto’s op de kaken van T. rex. Zo krachtig werden de kaken op elkaar geduwd.
Veel dieren – waaronder de meeste dinosaurussen – hebben doorgaans ronde oogkassen waarin zich de oogbol bevindt. Anders is dat bij sommige vleesetende dinosaurussen. Zo blijkt dat grote carnivoren met een schedel langer dan een meter (zoals de angstaanjagende T. rex) over ovale oogkassen beschikten, meer in de vorm van een sleutelgat. Een prangende vraag is echter: welk doel dienden deze ongebruikelijk gevormde oogkassen?
Om deze tamelijk merkwaardig gevormde oogkassen te kunnen verklaren, bestudeerden onderzoekers de oogkassen van 410 gefossiliseerde reptielen – waaronder dinosauriërs en hun naaste verwanten zoals krokodillen – uit het Mesozoïcum. Het geologisch tijdvak Mesozoïcum staat ook wel bekend als het machtige tijdperk der dinosauriërs, dat duurde van 252 tot 66 miljoen jaar geleden.
Ovalere oogkassen
De onderzoekers komen tot de ontdekking dat grotere vleesetende soorten in de loop van de tijd sleutelgatvormige oogkassen ontwikkelden. Dergelijk gevormde oogkassen kregen ze echter pas op volwassen leeftijd. Anders gezegd, terwijl roofzuchtige dino’s opgroeiden, werden hun oogkassen steeds ovaler.
Bijtkracht
Volgens de onderzoekers zou dit weleens te maken kunnen hebben met de bijtkracht van vleesetende dino’s. Naarmate een jonge T. rex namelijk groter werd, werd ook zijn prooi groter, wat betekent dat ook zijn bijtkracht moest toenemen. De onderzoekers voerden vervolgens verschillende simulaties uit om te bestuderen in hoeverre de vorm van de oogkas invloed heeft op de bijtkracht. En daaruit blijkt inderdaad dat ronde oogkassen tijdens het bijten voor veel meer spanning op de schedel zorgen. Ovalere oogkassen verminderen deze spanning aanzienlijk. Smallere oogkassen zorgen bovendien voor meer beschikbare ruimte voor de kaakspieren. Kortom, toproofdieren, waaronder T. rex, beschikten dankzij ovalere oogkassen over een grotere bijtkracht, zonder de stabiliteit van de schedel in gevaar te brengen.
Oogjes
Hoewel de kaken van T. rex dus ongelofelijk krachtig waren, ging dit dus wel ten koste van zijn ogen. In ruil voor de grotere bijtkracht, moest de dino naast zijn korte armpjes helaas ook met piepkleine oogjes door het leven. De smallere oogkassen zorgden nou eenmaal voor minder beschikbare ruimte voor de oogbollen.
Ooggrootte
De onderzoekers onderzochten ook wat er zou zijn gebeurd als de ooggrootte in dezelfde mate zou zijn toegenomen als de schedellengte. In dit geval zouden de ogen van T. rex tot 30 cm in diameter zijn geweest en bijna 20 kg wegen (in plaats van naar schatting 13 cm en 2 kg).
De bevindingen onderstrepen de functionele compromissen die dinosaurussen moesten maken. En in dit geval maakten kleinere oogjes een grotere bijtkracht mogelijk. Niet alleen is dit een interessant nieuw inzicht, het verklaart ook eindelijk waarom de afschrikwekkende T. rex uitgerust was met zulke kleine oogjes. Maar, daarvoor in de plaats was de bijtkracht van T. rex indrukwekkend. Toch is de dinosaurus qua bijtkracht niet de sterkste. De bijtkracht van inmiddels uitgestorven gigantische krokodillen – die wel meer dan tien meter lang konden worden – zou bijna drie keer groter zijn geweest.
