De WHO en UNICEF luiden de noodklok. “We zijn getuige van de grootste aanhoudende daling van vaccinatie bij kinderen in een generatie.”
Vorig jaar trok de WHO al aan de bel. Miljoenen kinderen zouden namelijk door het rondwarende coronavirus levensreddende basisvaccins mislopen. Nu, een jaar later, maakt de WHO de balans op. En er blijkt nog niet veel veranderd te zijn. Sterker nog, uit nieuwe gegevens blijkt dat de wereldwijde vaccinatiegraad in 2021 is blijven dalen, waardoor maar liefst 25 miljoen kinderen niet ingeënt zijn tegen vermijdbare kinderziektes.
Gemiste vaccins
De cijfers liegen er niet om. Het aantal kinderen dat drie dosissen van het DTP3-vaccin kreeg – dat bescherming biedt tegen difterie, tetanus en kinkhoest – daalde tussen 2019 en 2021 met 5 procentpunten naar 81 procent. Als gevolg hiervan hebben er in 2021 maar liefst 25 miljoen kinderen cruciale vaccinaties gemist. Dat zijn er 2 miljoen meer dan in 2020 en zelfs 6 miljoen meer dan in 2019. Dit wijst dan ook op een groeiend aantal kinderen dat het risico loopt slopende, maar te voorkomen ziektes te krijgen.
Landen
18 miljoen van de 25 miljoen kinderen die vaccins misliepen, kregen afgelopen jaar geen enkele dosis van het DTP3-vaccin, van wie de overgrote meerderheid in lage- en middeninkomenslanden woont. India, Nigeria, Indonesië, Ethiopië en de Filipijnen spannen de kroon. De grootste relatieve toename van het aantal kinderen dat tussen 2019 en 2021 geen enkele prik kreeg, vond plaats in Myanmar en Mozambique. Maar de vaccinatiegraad daalde in elke regio, waarbij Oost-Azië en de Stille Oceaan de sterkste daling in de DTP3-dekking optekende, met een daling van negen procentpunten in slechts twee jaar tijd.
Grootste aanhoudende daling
De WHO en UNICEF spreken over de grootste aanhoudende daling van vaccinatie bij kinderen in drie decennia. “Dit is code rood voor de gezondheid van kinderen,” zegt Catherine Russell, uitvoerend directeur van UNICEF. “De gevolgen zullen in levens worden gemeten.”
De daling is te wijten aan vele factoren. Maar een groter aantal kinderen dat in conflictsituaties en onstabiele gebieden woont waar de toegang tot vaccins een uitdaging is, is daar zeker één van.
COVID-19
De situatie wordt bovendien bemoeilijkt door toegenomen nepnieuws en desinformatie omtrent vaccins, naast COVID-19-gerelateerde problemen, zoals verstoringen van de dienstverlening en de toeleveringsketen. “Vorig jaar hadden we een daling als gevolg van de pandemie en de daarmee samenhangende lockdowns verwacht,” zegt Russell. “Maar nu zien we een aanhoudende daling. COVID-19 is geen excuus. We moeten een inhaalslag maken voor de miljoenen kinderen die nog geen vaccin hebben gekregen. Anders zullen we onvermijdelijk getuige worden van meer uitbraken, meer zieke kinderen en een grotere druk op de al overbelaste gezondheidsstelsels.”
Actie
Volgens de WHO en UNICEF is het nu echt tijd voor actie en roepen overheden op om te handelen. Hoe? Onder andere door middel van inhaalvaccinatie-campagnes, door de paraatheid op pandemieën te vergoten, het vertrouwen in vaccins op te schroeven en te investeren in onderzoek naar nieuwe en bestaande vaccins. Bovendien moet niet alleen de focus liggen op COVID-19. “Het plannen en aanpakken van COVID-19 moet hand in hand gaan met vaccinatie tegen dodelijke ziekten zoals mazelen, longontsteking en diarree,” zegt Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO. “Het is geen kwestie van of/of, het kan allebei.”
Mazelen
Dat er actie wordt ondernomen, is heel belangrijk. Een ontoereikende vaccinatiegraad heeft namelijk in het afgelopen jaar al geleid tot vermijdbare uitbraken van onder andere mazelen en polio. De instanties spreken zelfs over de laagste dekking van de eerste dosis van het mazelen-vaccin sinds 2008. Zo kregen maar liefst 24,7 miljoen kinderen hun eerste prik tegen de mazelen niet; 5,3 miljoen meer dan in 2019. Nog eens 14,7 miljoen kregen de benodigde tweede dosis niet.
Stilstand
De scherpe daling van de vaccinatiegraad in de aflopen twee jaar staat niet op zichzelf. Het volgt op bijna een decennium van tot stilstand gekomen vooruitgang. Financieringstekorten, desinformatie over vaccins, instabiliteit en andere factoren hebben ertoe geleid dat in veel regio’s de vaccinatiegraad steeds meer daalt. Volgens de WHO en UNICEF onderstreept dit dan ook de noodzaak om niet alleen pandemisch gerelateerde verstoringen aan te pakken, maar ook systemische uitdagingen die met vaccinatie gepaard gaan, om er zo voor te zorgen dat elk kind en elke volwassene wordt bereikt.
Om daad bij het woord te voegen, is de Vaccinatieagenda 2030 gelanceerd; een programma dat als doel heeft vaccins voor iedereen beschikbaar te maken. “Het is hartverscheurend om te zien dat voor het tweede jaar op rij meer kinderen de bescherming tegen vermijdbare ziekten mislopen,” zegt Seth Berkley van Gavi, the Vaccine Alliance – een publiek-private samenwerking met als doel de toegang tot vaccinatie, vooral van kinderen, in arme landen te vergroten. “Onze prioriteit is om landen te helpen routinematige vaccinatie te handhaven, te herstellen en te versterken. Bovendien voeren we ook COVID-19-vaccinatiecampagnes uit. We verstrekken daarbij niet alleen vaccins, maar bieden ook structurele ondersteuning op maat voor de gezondheidsstelsels die ze zullen toedienen.”
