De LA-bosbranden illustreren het maar al te goed: extreme droogtes worden frequenter, langer en verwoestender

Sinds 1980 duiken hardnekkige, lange droogtes steeds vaker op. En ze zullen alleen maar blijven toenemen, zo waarschuwt een studie.

Al tien dagen lang woeden er immense branden in en rond de Amerikaanse stad Los Angeles. En de ravage is enorm. Inmiddels zijn er 25 doden gevallen, 153.000 mensen geëvacueerd en zo’n 12.000 gebouwen verwoest of beschadigd. De bosbranden zijn te verklaren door de extreme droogte die het zuiden van Californië al langere tijd teistert. Het zuiden van Californië heeft de laatste tijd geen druppel regen gehad, de laatste neerslag viel vorige lente. Sindsdien is alles kurkdroog, wat het risico op brand enorm vergroot. Een nieuwe studie, gepubliceerd in Science, waarschuwt nu dat we ons moeten voorbereiden op nog langere periodes van droogte, die door het opwarmende klimaat steeds vaker zullen voorkomen.

Meerjarige ‘megadroogtes’
Naarmate droogtes wereldwijd vaker voorkomen, neemt ook de kans op meerjarige droogtes toe, wat ernstige risico’s met zich meebrengt voor zowel de natuur als menselijke samenlevingen. Deze periodes van droogte onttrekken vocht aan de bodem en verminderen de rivierstromen, wat mogelijk blijvende schade aanricht. De gevolgen zijn onder andere grootschalige misoogsten, verhoogde boomsterfte, verminderde ecosystemenproductiviteit en een afname van de watervoorziening.

Chili
Volgens onderzoekers van een nieuwe studie duiken meerjarige megadroogtes steeds vaker op, houden langer aan en worden steeds verwoestender. Een treffend voorbeeld is de droogte die Chili teistert. Na vijftien jaar van verwoestende megadroogte – de ergste in duizend jaar – zijn de watervoorraden van Chili vrijwel uitgeput, met ingrijpende gevolgen voor de essentiële mijnbouwsector van het land.

Dode wijnstokken in de regio rond Los Andes, een gebied dat zwaar getroffen wordt door de aanhoudende droogte in Chili. Afbeelding: Dirk Kager / WSL

Dit is slechts één duidelijk voorbeeld van hoe het opwarmende klimaat jarenlange droogtes en acute watercrises veroorzaakt in kwetsbare regio’s wereldwijd. Droogtes worden echter vaak pas opgemerkt wanneer ze schade aanrichten in de landbouw of zichtbaar invloed hebben op bossen. Dit roept urgente vragen op: kunnen we extreme meerjarige droogtes consistent opsporen en de gevolgen voor ecosystemen onderzoeken? En wat kunnen we leren van de droogtepatronen van de afgelopen veertig jaar?

Studie
Om deze vragen te beantwoorden, analyseerden onderzoekers wereldwijde meteorologische gegevens en modelleerden droogtes van 1980 tot 2018. Ze berekenden afwijkingen in regenval, de verdamping van water door bodem en planten en de impact daarvan op natuurlijke ecosystemen wereldwijd. Hierdoor konden ze het optreden van meerjarige droogtes vaststellen, zowel in goed onderzochte als moeilijk toegankelijke gebieden, zoals tropische regenwouden en de Andes, waar weinig gegevens beschikbaar zijn.

Onder de radar
De resultaten tonen aan dat meerjarige megadroogtes de afgelopen veertig jaar op bijna elk continent zijn voorgekomen, waarbij ze steeds vaker, intensiever en droger werden. Het team ontdekte daarnaast een zorgwekkende toename van droogtes die niet alleen langer en frequenter zijn, maar ook extremer en steeds grotere gebieden bestrijken. “Sinds 1980 breiden droogtegevoelige gebieden elk jaar met gemiddeld vijftigduizend vierkante kilometer uit – ongeveer de grootte van Slowakije – wat enorme schade aanricht aan ecosystemen, landbouw en energieproductie”, zegt onderzoeker Francesca Pellicciotti. Daarnaast bracht de methode niet alleen goed gedocumenteerde droogtes in kaart, maar onthulde ook extreme droogtes die onder de radar bleven. “Denk bijvoorbeeld aan de droogtes in het Congolese regenwoud tussen 2010 en 2018”, zegt co-auteur Dirk Karger. Deze discrepantie is waarschijnlijk te wijten aan de manier waarop bossen in verschillende klimaatzones reageren op droogteperiodes. “Hoewel gematigde graslanden de afgelopen veertig jaar het zwaarst getroffen zijn, lijken boreale en tropische bossen droogte beter te doorstaan,” aldus Karger. Maar hoe lang kunnen deze bossen de klappen van klimaatverandering nog incasseren?

Bruinere ecosystemen
De voortdurend stijgende temperaturen, langere droogtes en verhoogde verdamping van water door bodem en planten zorgen uiteindelijk voor drogere en ‘bruinere’ ecosystemen, ondanks de zwaardere regenbuien die ook voorkomen. Niet verrassend hebben megadroogtes de grootste directe impact op gematigde graslanden. ‘Hotspot’-regio’s omvatten onder andere het westen van de Verenigde Staten, centraal en oostelijk Mongolië en vooral Zuidoost-Australië.

Tropische en boreale bossen
Aan de andere kant werpt het team ook nieuw licht op de paradoxale effecten in tropische en boreale bossen. Tropische bossen lijken de verwachte effecten van droogte te kunnen opvangen, zolang er genoeg waterreserves zijn om de afname van regenval te compenseren. Boreale bossen en toendra’s reageren echter op hun eigen manier. Het blijkt dat het opwarmende klimaat het groeiseizoen van boreale vegetatie verlengt, aangezien groei in deze regio’s eerder door lage temperaturen wordt beperkt dan door watertekort.

Langetermijneffecten
De resultaten tonen duidelijk aan dat de trend van intensere megadroogtes zich steeds sterker manifesteert. Toch blijven de langetermijneffecten op de planeet en haar ecosystemen grotendeels een mysterie. Wat we wel al zien, is een verband tussen de gegevens en de brede vergroening van het Arctisch gebied. “Maar bij langdurige extreme watertekorten kunnen bomen in zowel tropische als boreale regio’s sterven, met langdurige schade tot gevolg”, waarschuwt Karger. “Vooral boreale vegetatie zal naar verwachting het langst nodig hebben om te herstellen van zo’n klimaatramp.”

Pellicciotti hoopt dat de bevindingen ons inzicht in droogtes en onze voorbereidingen daarop grondig zullen veranderen. “Op dit moment houden mitigatiestrategieën vooral rekening met droogtes die jaarlijks of seizoensgebonden zijn, terwijl de langere en intensere megadroogtes die we in de toekomst zullen ervaren, daar in schril contrast mee staan”, zegt ze. “We hopen dat het openbaar toegankelijke droogteoverzicht dat we publiceren, beleidsmakers zal helpen om zich beter voor te bereiden en preventieve maatregelen te nemen die dichter bij de realiteit liggen.”

Bronmateriaal

"The megadroughts are upon us" - Institute of Science and Technology Austria
Afbeelding bovenaan dit artikel:

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd