Volgend weekend gaat de klok weer een uur vooruit, tot grote onvrede van velen: het zou meer ongelukken, hartaanvallen en andere problemen veroorzaken, waarvan slechter slapen nog de minste is. Een nieuwe studie toont echter aan dat dat allemaal wel meevalt. Er zitten juist grote voordelen aan het verzetten van de tijd.
De wintertijd is de originele tijd. Pas in 1977 voerden we de zomertijd in en gaat de klok dus een uur vooruit. Het is dan ’s avonds langer licht. Daardoor besparen we energie en kunnen we meer van onze vrije tijd genieten bij daglicht, was destijds de gedachte. De laatste jaren gaan er echter geluiden op om het verzetten van de klok af te schaffen. Het zou slecht zijn voor ons bioritme en erger: er zijn in de week nadat de klok is verzet meer auto-ongelukken en hartaanvallen.
Synchroniserende rol
Spaanse onderzoekers zeggen nu dat dit allemaal wel meevalt en dat de voordelen zwaarder wegen. Sterker nog, ze wijzen op de synchroniserende rol van ochtendlicht voor ons lichaam. “Moderne samenlevingen hebben verschillende synchronisatiemechanismen, bijvoorbeeld het gebruik van een standaardtijd in een groot gebied (de tijdzones) of het gebruik van vooraf ingestelde schema’s. Het verzetten van de tijd is een ander synchronisatiemechanisme, dat de menselijke activiteit aanpast aan het corresponderende seizoen”, zegt onderzoeker José María Martín-Olalla. De Spanjaarden stellen dat het eerste weekend van april en het eerste weekend van oktober de meest geschikte tijdstippen zijn om de klok te verzetten.
Ze bekeken ook de impact van het verzetten van de klok op onze gezondheid en noemen het bewijs dat er een effect is heel zwak. “Een zeer uitgebreide studie in de Verenigde Staten rapporteert een toename van 5 procent van het aantal verkeersongevallen in de week na het vooruitzetten van de klok in het voorjaar, maar gaat voorbij aan het feit dat de wekelijkse verkeersongevallen van jaar tot jaar met 15 procent fluctueren. Het verzetten van de klok heeft een effect, maar het is erg klein vergeleken met de andere factoren die een rol spelen”, zegt onderzoeker Jorge Mira Pérez.
Honderd jaar zonder problemen
“Het verzetten van de klok werkt al honderd jaar zonder grote problemen. Het punt is dat het de laatste jaren vooral wordt geassocieerd met energiebesparing, terwijl het in feite een natuurlijk aanpassingsmechanisme is”, voegt Martín-Olalla toe. De huidige controverse rond de tijdverschuiving komt volgens het tweetal voort uit een verkeerde interpretatie van het verzetten van de klok. Je maakt geen sprong binnen je tijdzone. Ook zorgt het er niet voor dat de bevolking op een andere plaats aangepast aan de zon leeft of dat hun levensritme verkeerd wordt afgestemd ten opzichte van de zon.
“In zekere zin is het andersom, het verzetten van de klok zorgt ervoor dat het begin van je activiteiten gelijk loopt met de zonsopgang”, zegt Mira. “In 1810 had de Spaanse overheid dit soort aanpassingen aan de seizoenen al doorgevoerd en bestonden er nog geen tijdzones of iets dergelijks. Het sociale leven is gewoon gereorganiseerd, omdat de lengte van de dag in de zomer het mogelijk maakt om ’s ochtends eerder dingen te doen dan in de winter”, verklaart Martín-Olalla.
Slecht onderzoek
De onderzoekers staan dan ook zeer kritisch tegenover onderzoeken die langetermijneffecten rapporteren van het verzetten van de klok en die in verband brengen met een verhoogd risico op kanker, slaapverlies of obesitas. Ze wijzen erop dat deze onderzoeken gegevens analyseren binnen dezelfde tijdzone in de VS of Rusland, maar dat zegt niets over de seizoensgebonden tijdsverandering.
“Ze bestuderen bijvoorbeeld wat er gebeurt in New York en Detroit, aan de uitersten van de tijdzone aan de Amerikaanse oostkust, maar het tijdsverschil tussen de twee steden is het hele jaar door altijd hetzelfde. Daarom kan niet worden afgeleid dat de effecten die zij rapporteren verband houden met het verzetten van de klok, dat seizoensgebonden is.”
Meer daglicht
Ze wijzen er ook op dat het belangrijkste effect van de maatregel is dat we meer daglicht hebben in onze vrije tijd in de lente en de zomer. “Mensen vonden het altijd een goed idee om in de lente en zomer eerder naar hun werk te gaan, zodat ze vroeger naar huis konden en meer van de avond konden genieten door te gaan wandelen, naar het park of het strand te gaan”, zegt Mira.
Wil je het verzetten van de klok afschaffen dan ontstaat een moeilijk dilemma, want welke tijd houd je aan? Zet je de klok terug in de winter, als de zon het laatst opkomt of ga je voor de zomertijd, wanneer de zon het vroegst opkomt. “Beide keuzes gaan in tegen de menselijke fysiologie. Daarom is het moeilijk gebleken om de klok te verzetten in zowel Europa als Amerika”, zegt Martín-Olalla. “Ze hebben een doos van Pandora geopend met de kritiek op een natuurlijke praktijk die redelijk goed werkt en vrezen nu dat het middel erger is dan de kwaal.”
