De Groenlandse ijskap barst open door de opwarming. En dat gebeurt veel eerder dan gedacht

Het Groenlandse ijs kraakt als nooit tevoren. De spleten en barsten worden in rap tempo groter. En dat gaat veel sneller dan gedacht, waarschuwen onderzoekers na een grootschalige studie naar de gletsjerspleten in het op één na grootste ijsgebied ter wereld.

Met behulp van 3D-kaarten van het oppervlak ontdekten wetenschappers onder leiding van de Britse Durham University dat het aantal gletsjerspleten en de diepte ervan aan de randen van de ijskap aanzienlijk zijn toegenomen tussen 2016 en 2021.

Groter en dieper
Gletsjerspleten zijn wigvormige breuken of scheuren die openbarsten in gletsjers waar het ijs sneller begint te stromen (zie foto’s). De onderzoekers zeggen dat gletsjerspleten groter en dieper worden op plaatsen waar het smeltwater sneller stroomt als gevolg van de klimaatverandering, en dat dit de mechanismen achter het verlies van ijs uit Groenland verder kan versnellen.

Groenland is sinds 1992 verantwoordelijk voor ongeveer 14 millimeter zeespiegelstijging. Dat komt puur doordat het ijs smelt als gevolg van hogere temperaturen en er meer ijs in de oceaan stroomt door het warmere zeewater. Maar 14 millimeter is niets, vergeleken met wat Groenland op dat gebied in zijn mars heeft: er ligt genoeg ijs om de zeespiegel wereldwijd 7 meter te laten stijgen. Realistisch is volgens onderzoek dat Groenland tot 30 centimeter bijdraagt aan de zeespiegelstijging in 2100.

Spleten in Store Glacier, een gletsjer die in zee stroomt op de westelijke Groenlandse ijskap. Foto: Tom Chudley (Durham University)

3D-kaarten van de ijskap
Voor dit nieuwste onderzoek gebruikten de onderzoekers 8000 3D-kaarten, gemaakt van satellietbeelden met hoge resolutie, om scheuren in het oppervlak van de ijskap te identificeren en te laten zien hoe spleten zich tussen 2016 en 2021 over heel Groenland hebben ontwikkeld.

Uit het onderzoek bleek dat, aan de randen van de ijskap waar grote gletsjers de zee induiken, versnellingen in de stroomsnelheid van de gletsjers gepaard gingen met een aanzienlijke toename van het aantal spleten. Dit liep op tot 25 procent in sommige gebieden.

Sermeq Kujalleq
Deze toename werd gecompenseerd door een afname van het aantal gletsjerspleten bij de Jacobshavn-gletsjer, in het Groenlands Sermeq Kujalleq genoemd, de snelst stromende gletsjer in Groenland, waarvan de beweging tijdens de onderzoeksperiode tijdelijk vertraagde.

Dit bracht de totale verandering in gletsjerspleten over de gehele ijskap in evenwicht op plus 4,3. De stroomsnelheid van de gletsjer is sindsdien echter weer gaan toenemen – wat erop duidt dat de periode van evenwicht tussen het groeien en krimpen van gletsjers op de ijskap nu voorbij is.

Zorgelijk domino-effect
Hoofdonderzoeker Tom Chudley reageert: “In een opwarmende wereld zouden we verwachten dat er meer gletsjerspleten ontstaan. Dit komt omdat gletsjers sneller smelten als reactie op warmere oceaantemperaturen en omdat smeltwater dat spleten vult breuken dieper in het ijs kan forceren. Tot nu toe hadden we echter nog niet de gegevens om te laten zien waar en hoe snel dit gebeurt over de hele Groenlandse ijskap. Voor het eerst kunnen we nu echter een significante toename zien in de grootte en diepte van gletsjerspleten bij snelstromende gletsjers aan de randen van de Groenlandse ijskap, op tijdschalen van vijf jaar en minder.”

Professor Ian Howat, directeur van het Byrd Polar & Climate Research Center aan de Ohio State University in de VS, vertelt: “Als gletsjerspleten groeien, voeden ze de mechanismen die ervoor zorgen dat de gletsjers sneller bewegen, waardoor water en warmte naar het binnenste van de ijskap worden gedreven en ijsbergen sneller in de oceaan afkalven. Deze processen kunnen op hun beurt de ijsstroom versnellen en leiden tot de vorming van meer en diepere kloven – een domino-effect dat het verlies van ijs van Groenland nog verder kan versnellen.”

Het ziet er dus niet goed uit voor het Groenlandse ijs. Het is de zoveelste studie in een reeks die laat zien dat het ijs sneller smelt dan gedacht, met alle gevolgen van dien.

Bronmateriaal

"Increased crevassing across accelerating Greenland Ice Sheet margins" - Nature
Afbeelding bovenaan dit artikel: Prof Ian Joughin, University of Washington

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd