De beroemde slak vond vlak voor zijn dood toch nog de liefde van zijn leven en hielp zo de wetenschap aan antwoorden.
Jeremy was een ware beroemdheid. De populaire superzeldzame slak beschikte namelijk over een vrij opmerkelijk huisje dat niet zoals bij de meeste slakken met de klok mee, maar juist tegen de klok in draaide. Om dit fenomeen nader te bestuderen, riepen onderzoekers het publiek op om een liefdespartner voor Jeremy te vinden die net als hijzelf een schelp heeft die de ‘verkeerde’ kant op draait. Hoewel het even leek alsof Jeremy niet voorbestemd was om de ware te vinden, slaagde de slak er uiteindelijk op de valreep toch in om nakomelingen voort te brengen. En dat levert interessante nieuwe inzichten op.
Het verhaal begint in 2016, wanneer een gepensioneerde Britse wetenschapper Jeremy ontdekt. Het zette onderzoekers voor een raadsel. Want hoe is het mogelijk dat het schelpje van Jeremy linksom draait? Is het een fout in zijn ontwikkeling of iets genetisch? Om die vraag te beantwoorden, moest Jeremy eigenlijk eens paren met een andere slak. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want niet alleen Jeremy’s schelpje draait de andere kant op. Ook zijn geslachtsdelen zijn gespiegeld en dat maakt het lastig om te paren met een ‘doodgewone’ slak. Hoewel slakken hermafrodieten zijn – wat betekent dat ze zich zelfstandig kunnen voortplanten – doen ze dit niet graag. En dus moest er eigenlijk een slak gevonden worden met een schelp die net als die van Jeremy de verkeerde kant op draaide. Er werd een oproep gedaan en talloze Britten gingen in hun tuin op zoek. Uiteindelijk werden er twee slakken met dezelfde aandoening aan Jeremy voorgesteld: Lefty en Tomeu. Deze twee slakken bleken echter elkaar leuker te vinden dan Jeremy die ze plompverloren links lieten liggen.
Onderzoekers hoopten de nakomelingen van Jeremy te gebruiken om de genetica van de uitzonderlijke aandoening te bestuderen. Maar toen bleek dat Jeremy onder slakken wat minder geliefd was dan onder mensen, werd de aandacht verschoven naar de andere slakken met linksom draaiende huisjes. In drie jaar tijd kwamen er bijna vijftienduizend eieren voort uit vier generaties slakken.
De ware voor Jeremy
En Jeremy? Het zag er even naar uit dat deze onfortuinlijke slak eenzaam zou sterven. Maar op de valreep wist hij toch nog de liefde van zijn leven te vinden. Dit leidde ertoe dat Jeremy op zijn oude dag vader werd van – waarschijnlijk – achttien nakomelingen. “Na een lange zoektocht naar een partner en verschillende ongelukjes onderweg, bracht Jeremy uiteindelijk toch nakomelingen voort,” zegt onderzoeker Angus Davidson. “Heugelijk nieuws voor mij én de rest van de wereld.”
De nakomelingen van Jeremy en die van andere slakken met linksom draaiende schelpen werden grondig bestudeerd om het mysterie van de bijzondere aandoening te achterhalen. En hieruit blijkt dat twee slakken met een tegen de klok in draaiend schelpje wel weer doodgewone slakjes met een huisje dat met de klok meedraait op de wereld zetten. “We hebben geleerd dat twee keer links toch weer rechts maakt,” vat Davidson kort samen.
Ongelukje
Het betekent dat Jeremy en soortgenoten die hetzelfde verschijnsel vertonen niet erfelijk zijn belast. “Onze bevindingen tonen aan dat het meestal een zeldzaam ongelukje is en geen erfelijke aandoening,” concludeert Davidson. Tenminste, onder segrijnslakken. “Bij andere slakken is hun linkshandigheid wel een erfelijke aandoening. We snappen echter nog steeds niet precies hoe dit zit. Als we dit kunnen ontrafelen, zal dit informatie opleveren over de manier waarop organen in het lichaam van andere dieren, inclusief onszelf, precies geplaatst worden.”
Mensen
Bovendien zal dit ons ook meer inzicht verschaffen in waarom dit soms fout gaat en organen gespiegeld in het lichaam belanden. Want slakken zijn niet de enige die asymmetrie kennen; denk maar aan mensen die hun hart bijvoorbeeld rechts hebben in plaats van links. Hoewel het misschien een grote sprong lijkt van slakkenhuisjes die linksom draaien naar menselijke ‘situs inversus’ zoals dit wordt genoemd, is het mogelijk dat toekomstige studies ons meer over dit fenomeen kunnen leren. En dat zal ons helpen begrijpen waarom sommige baby’s bijvoorbeeld met hun hart aan de rechterkant worden geboren.
Het verhaal van Jeremy is uiteindelijk toch goed afgelopen. De slak is op een respectabele leeftijd van twee jaar overleden. “Uiteindelijk heeft Jeremy toch een gelukkig einde gehad,” zegt Davidson. “Hij vond met succes een liefdespartner – zij het vlak voordat hij stierf – en heeft nakomelingen voortgebracht.” Bovendien was de slak ook voor de wetenschap reuze interessant, al nam hij alsnog geheimen met zich mee het graf in. “Je zou kunnen zeggen dat we hebben geprobeerd te achterhalen wat Jeremy precies anders maakte,” aldus Davidson. “Maar dat was simpelweg niet mogelijk. Jeremy was speciaal.”
