Als een chimpansee mag kiezen tussen westerse muziek en stilte, gaat hij voor het laatste. Anders wordt het als hij de verschillende ritmes van Afrikaanse en Indiase muziek hoort. Daar is de primaat namelijk dol op, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
Het is niet voor het eerst dat er onderzoek wordt gedaan naar de muziekvoorkeuren van niet-menselijke primaten. Maar eerdere onderzoeken waren niet zo compleet. “Voorgaande onderzoeken hebben zich alleen gericht op westerse muziek en niet op de verschillende akoestische kenmerken van niet-westerse muziek,” vertelt onderzoeker Frans de Waal. “Hoewel niet-menselijke primaten eerder aangaven een voorkeur te hebben voor bepaalde muziek, gaven ze ook consistent aan liever te luisteren naar de stilte dan naar de verschillende typen (westerse, red.) muziek. Hoewel westerse muziek, zoals pop, de blues en klassieke muziek in de oren van de oppervlakkig luisterende mens heel anders klinken volgen ze allemaal dezelfde muzikale en akoestieke patronen. Door alleen met verschillende soorten westerse muziek te experimenteren hebben voorgaande studies zich eigenlijk alleen maar herhaald.”
Experiment
De Waal en zijn collega’s besloten te achterhalen hoe chimpansees tegen niet-westerse muziek aankeken. Ze voerden hun experimenten uit met chimpansees die in gevangenschap leefden. Gedurende twaalf opeenvolgende dagen speelden de onderzoekers gedurende veertig minuten bepaalde muziek af nabij het verblijf van de chimpansees. De chimpansees konden de muziek op sommige plekken in hun verblijf goed horen, terwijl ze de muziek op andere plaatsen (vrijwel) niet konden horen. Door te kijken waar de chimpansees terwijl de muziek speelde, uithingen, konden de onderzoekers iets zeggen over hoe prettig de primaten de muziek vonden.
Japanse muziek
Bij het horen van Japanse muziek – die net als westerse muziek gekenmerkt wordt door harde beats – brachten de chimpansees veel tijd door op een plek waar ze de muziek (vrijwel) niet konden horen. Anders werd het als er Afrikaanse of Indiase muziek werd gespeeld. Dan brachten de chimpansees veel tijd door op plekken waar ze de muziek juist heel goed konden horen.
Dominante beat
De onderzoekers denken de resultaten wel te kunnen verklaren. Ze wijzen erop dat in Afrikaanse en Indiase muziek – in tegenstelling tot westerse en Japanse muziek – aanzienlijk minder harde beats te horen zijn. “Chimpansees zien sterke, voorspelbare ritmische patronen wellicht als bedreigend,” stelt De Waal. Wanneer een chimpansee aan iedereen wil laten zien hoe dominant hij is, doet hij dat namelijk door te stampen, klappen en met of op objecten te slaan.
Wanneer chimpansees tijdens eerdere onderzoeken westerse muziek voorgeschoteld kregen, vonden ze dat maar niets. Ze luisterden liever naar de stilte dan naar de muziek van de onderzoekers. Nu tonen onderzoekers voor het eerst aan dat chimpansees de stilte niet altijd prefereren boven muziek. Sommige muziek vinden ze daadwerkelijk prettig om naar te luisteren. Volgens de onderzoekers is het overtuigend bewijs dat het ver in onze evolutionaire geschiedenis – toen we die nog deelden met de chimpansee – niet ongebruikelijk was om te genieten van geluiden die niet direct van belang waren voor onze overlevingskansen.
