De blauwe vinvis kijkt niet zo nauw. Hij paart gerust met andere soorten als het zo uitkomt. Dat blijkt hij zelfs veel vaker te doen dan gedacht, zo toont DNA-onderzoek aan. En dat kan tot problemen leiden.
Blauwe vinvissen in de Atlantische Oceaan hebben “verrassend veel” DNA van de gewone vinvis in zich. De hybriden die zo ontstaan blijken veel vruchtbaarder dan tot nu toe gedacht.
Inteelt bij de grootste dieren ter wereld
Blauwe vinvissen zijn de grootste dieren ter wereld. Ze kunnen wel 34 meter lang worden. Eeuwenlang is er veel op ze gejaagd en al in de jaren vijftig was de blauwe vinvis zo zeldzaam dat jagers overstapten op de gewone vinvis. Vóór de massale walvisjacht waren er wereldwijd zo’n 250.000 blauwe vinvissen. Daar zijn er nu nog hooguit 25.000 van over.
Inteelt is een gevaar voor het herstel van de soort dat inmiddels in gang is gezet. Om te kijken hoe het daarmee staat, analyseerden onderzoekers het genoom van de blauwe vinvis in de Noord-Atlantische Oceaan, waar een van de meest bedreigde soorten leeft. Ze ontdekten daarbij dat elke blauwe vinvis die ze onderzochten – het waren er 31 – DNA van de gewone vinvis in zich had. In totaal was zelfs ongeveer 3,5 procent van het DNA van de blauwe vinvis afkomstig van de gewone vinvis.
Een beetje DNA van de vinvis
Al langer is bekend dat de dieren kunnen kruisen, hoewel de blauwe vinvis tienduizenden kilo’s zwaarder is. De hybriden zien eruit als veel te grote vinvissen met de kleur en kaken van de blauwe vinvis. Tot voor kort werd gedacht dat ze onvruchtbaar waren en zelf geen nageslacht konden produceren, net zoals dat geldt voor de meeste hybride dieren. Maar een studie uit 2018 ontdekte al dat in ieder geval sommige hybride walvissen wel degelijk konden paren met blauwe vinvissen. Het leidt tot dieren, die voornamelijk DNA hebben van de blauwe vinvis met een beetje gewone vinvis-genen.
De onderzoekers hadden dus wel verwacht dat ze DNA van de gewone vinvis zouden aantreffen in de genomen die ze onderzochten. “Maar we vonden veel meer dan verwacht en veel meer dan eerder gerapporteerd”, zegt geneticus Mark Engstrom van de University of Toronto.
Uniek fenomeen
Gek genoeg, hebben zo ver bekend gewone vinvissen geen DNA in zich van blauwe vinvissen. Dus het lijkt erop dat alleen de blauwe vinvissen in staat zijn om zich voort te planten met hybriden. “We weten niet waarom het maar één kant op werkt. Maar het kan zijn dat het komt doordat er veel meer gewone vinvissen zijn dan blauwe vinvissen”, zegt Engstrom. Gewone vinvissen hóéven simpelweg niet te paren met hybriden, omdat ze genoeg keus hebben binnen hun eigen soort.
Er is ook weinig bewijs dat gewone en blauwe vinvissen in andere delen van de wereld met elkaar paren. “Zo ver we weten is dit een fenomeen dat alleen in de Noord-Atlantische Oceaan voorkomt”, zegt de onderzoeker. Waarom dat zo is, is onduidelijk.
Minder veerkrachtig
Er is op dit moment geen bewijs dat het slecht is voor blauwe vinvissen om het DNA van gewone vinvissen in zich te hebben. Toch maakt Engstrom zich zorgen dat de hoeveelheid blauwe vinvis-DNA afneemt in de populatie, waardoor de dieren minder goed in staat zijn om zich aan te passen aan nieuwe omstandigheden, zoals de opwarming van de aarde.
Maar er is ook goed nieuws: uit de onderzochte genomen blijkt namelijk ook dat er veel minder inteelt is dan gedacht. Er is genoeg uitwisseling van genen tussen blauwe vinvissen uit de West-Atlantische Oceaan bij Noord-Amerika en uit het oostelijk deel van de oceaan bij Europa. Dat komt waarschijnlijk doordat de dieren voor voedsel de Noord-Atlantische golfstroom volgen van het westen naar het oosten.
Hoopgevend
Dat is positief, omdat het betekent dat de populatie van blauwe vinvissen meer met elkaar verbonden is dan gedacht en daardoor meer genetisch divers is en beter bestand tegen veranderingen, legt Engstrom uit. “Dit geeft me de hoop dat we, als we goed ons best doen, de Atlantisch populaties kunnen herstellen.”
