Gletsjers blijken behoorlijk ‘sponzig’. En dat betekent dat de befaamde Antarctische en Groenlandse ijskappen hogere dichtheden hebben.
Gletsjerijs wordt meestal als broos beschouwd. Je kunt een gat in een ijskap boren – net zoals in een rots – en gletsjers barsten en kalven af, waardoor verticale ijskliffen achterblijven. Een nieuwe studie toont echter aan dat gletsjers ook enigszins ‘samendrukbaar’ of ‘sponzig’ zijn. En dat is goed nieuws. Want dit zachtere ijs betekent tegelijkertijd ook meer ijs.
Hogere dichtheid
Onderzoekers ontdekken in een nieuwe studie dat ijs over de enorme uitgestrektheid van een ijskap – denk aan Antarctica of Groenland – wordt samengedrukt. En dat betekent dus een hogere dichtheid. “Het is alsof je verborgen ijs vindt,” zegt onderzoeker Brad Lipovsky. “In zekere zin ontdekten we een groot stuk ontbrekend ijs dat niet correct was verantwoord.”
Dat gletsjers op dit moment als de wiedeweerga smelten, is geen geheim. Zo weten we al een tijdje dat gletsjers sinds het midden van de 20e eeuw in rap tempo wegkwijnen. Sterker nog, bijna alle gletsjers ter wereld zijn dunner geworden en verliezen massa. Tussen 2000 en 2019 verloren de gletsjers op aarde in totaal gemiddeld 267 megaton (miljard ton) ijs per jaar. Bovendien blijken de gletsjers gedurende deze periode ook steeds sneller te smelten. Tussen 2000 en 2004 verloren de gletsjers bijvoorbeeld nog 227 gigaton ijs per jaar, terwijl er tussen 2015 en 2019 jaarlijks maar liefst 298 gigaton ijs smolt.
Doordat het ijs wordt samengedrukt, is er meer zwaartekracht en ligt dus ook het oppervlak iets lager. De onderzoekers berekenen dat gemiddeld over de gehele Antarctische ijskap het oppervlak zo’n 0,7 meter lager ligt, wat neerkomt op 30.200 gigaton extra ijs. Voor Groenland wordt het oppervlak door compressie gemiddeld 0,8 meter verlaagd, wat overeenkomt met 3000 gigaton ijs.
Thermische compressie
Daarnaast leggen de onderzoekers uit dat de temperatuur van een gletsjer toeneemt met de diepte. Het betekent dat we nabij het oppervlak van een ijskap kouder ijs vinden. Thermische compressie zorgt er vervolgens voor dat de dichtheid van dit koudere ijs toeneemt. Hierdoor wordt dit ijs meer platgedrukt.
0,2 procent
Al met al laten de onderzoekers zien dat de aarde – weliswaar maar iets – meer ijs herbergt dan gedacht. Samen voegen de gecombineerde effecten van zwaartekracht en thermische compressie ongeveer 0,2 procent toe aan de totale massa van de ijskap. Hoewel dat misschien als slechts een luttele toename klinkt, is het toch belangrijk dat we hier rekening mee houden. Zo zal het helpen om betere voorspellingen te kunnen doen over hoe gletsjers in de loop van de tijd en aangemoedigd door klimaatverandering, veranderen.
Water
Het extra ijs betekent tegelijkertijd ook een hoger watergehalte. Maar dit is waarschijnlijk niet van belang voor toekomstige zeespiegelstijging, zo vermoeden de onderzoekers. “In het ergste en zeer onwaarschijnlijke geval dat alle gletsjers op de gehele planeet smelten, zal er slechts 20 centimeter toegevoegd worden aan de verwachte zeespiegelstijging van 80 meter,” aldus Lipovsky.
Metingen
De bevindingen hebben echter wel invloed op metingen van gletsjerhoogtes. Want die kunnen gedurende de seizoenen veranderen. In de winter worden de gletsjers namelijk verzwaard met verse sneeuw, terwijl in de zomer veel van die sneeuw weer wegvloeit. Dergelijke seizoensmetingen worden gebruikt om de veranderingen die gletsjers ondergaan, op de voet te blijven volgen.
Door echter vanaf nu ook de ‘samendrukbaarheid’ van het ijs in modellen mee te nemen, krijgen we een beter beeld van hoe grote ijskappen reageren op klimaatverandering. En dus zullen we beter gaan begrijpen hoe het de Antarctische en Groenlandse ijskappen in de toekomst zal vergaan. “Ik hoop dat het een correctie wordt waar vaker rekening mee wordt gehouden,” besluit Lipovsky.
