En nu hebben onderzoekers ontraadseld hoe die bel en de jonge sterren die ons omringen, zijn ontstaan.
Ons zonnestelsel bevindt zich in de zogenoemde ‘Lokale bel’; een 1000 lichtjaar wijde ‘bubbel’, die bestaat uit hete, vrijwel lege ruimte. Opvallend genoeg worden we omringd door duizenden jonge sterren, die zich aan het oppervlak van de gigantische bel hebben vastgeklampt. Een prangende vraag is echter hoe zowel de Lokale bel, als de jonge sterren om ons heen, precies zijn ontstaan. Bovendien bevinden wij ons ook nog eens precies in het hart van de Lokale bel. Hoe dat allemaal zit? Een nieuwe studie schept duidelijkheid.
Lokale bel
In het onderzoek zijn astronomen in de evolutionaire geschiedenis van onze galactische achtertuin gedoken. De aarde bevindt zich namelijk in het hart van een gigantische sterren barende bubbel. Maar veel weten we hier echter nog niet van af. Terwijl astronomen al tientallen jaren van het bestaan van de jonge sterren afweten, was de geboorte van de Lokale bel en de impact ervan op het gas eromheen, tot voor kort een raadsel. “Dit is echt een oorsprongsverhaal,” zegt onderzoeker Catherine Zucker. “Voor het eerst kunnen we uitleggen hoe alle nabije stervorming begon.”
Supernova-explosies
Over het algemeen wordt aangenomen dat onze Lokale bel – maar ook andere holtes; we zijn niet de enige – het gevolg zijn van supernova-explosies. Reusachtige ontploffingen van massarijke sterren zouden, miljoenen jaren geleden, de hen omringende ruimte nog leger hebben gemaakt dan deze al was. De onderzoekers komen in de nieuwe studie tot de ontdekking dat een reeks supernovae die 14 miljoen jaar geleden plaatsvond, interstellair gas naar buiten duwde. En hierdoor ontstond de grote ‘zeepbel’ om ons heen. “We hebben berekend dat er in de loop van miljoenen jaren ongeveer vijftien supernovae zijn geweest die uiteindelijk de Lokale bel vormden zoals we die vandaag zien,” aldus Zucker.
Groeiend
De vreemd gevormde bel slaapt echter niet. Hij groeit langzaam en gestaag, zo merken de astronomen op. “Hij dijt met ongeveer 6,5 kilometer per seconde uit,” vertelt Zucker. “Hij heeft echter het grootste deel van zijn kracht verloren en blijft nu qua snelheid vrijwel stabiel.”
Tegenwoordig zitten er zeven bekende stervormingsgebieden of moleculaire wolken – gebieden in de ruimte waar sterren het levenslicht zien – op het oppervlak van de Lokale bel. Sterker nog, alle jonge sterren en stervormingsgebieden – binnen 500 lichtjaar van de aarde – bevinden zich hier. Dit is overigens geen toeval. De supernova-explosies die namelijk de Lokale bel vormden, creëren tegelijkertijd een oppervlak dat zich uitstekend leent voor stervorming.
Om het onderzoek wat simpeler uit te leggen; denk eens aan een grote gatenkaas. De gaten in de kaas zijn ontstaan door supernova-explosies. Vervolgens ontstaan er nieuwe sterren in de kaas rond de gaten die door de stervende sterren zijn achtergelaten.
Opvallend genoeg bevindt de aarde zich precies in het hart van de Lokale bel. Overigens moeten we daar niet meer achter zoeken dan simpelweg toeval. “Toen de eerste sterren explodeerden in supernovae, was onze zon nog ver weg van alle actie,” vertelt onderzoeker João Alves. “Ongeveer vijf miljoen jaar geleden kruiste het pad van de zon de bel. En nu zit onze zon – gewoon toevallig – bijna precies in het hart van de Lokale bel.”
Omdat we weten dat superbellen zoals de Lokale bel geen zeldzaamheid zijn, zijn de onderzoekers van plan meer interstellaire bubbels in kaart te brengen. Op die manier willen ze een volledig beeld krijgen van hun locaties en alle vormen en maten waarin ze voorkomen. Door dergelijke superbellen en hun relatie tot elkaar te bestuderen, hopen astronomen uiteindelijk te begrijpen welke rol stervende sterren spelen bij het ‘baren’ van nieuwe sterren. Ook willen onderzoekers zo een beter beeld krijgen van de structuur en evolutie van sterrenstelsels zoals onze eigen Melkweg.
