Onderzoekers troffen bij kinderen met ADHD een overmatige groei van een bepaalde schimmel aan. En deze onbalans van de darmflora zou zomaar eens kunnen verklaren waarom deze kinderen een aandachtsstoornis hebben.
Het menselijk maagdarmkanaal herbergt een immense populatie micro-organismen, zoals bacteriën, virussen en schimmels. En vergis je niet, het gaat om een verzameling van werkelijk biljoenen microben, die allemaal een belangrijke taak hebben. Al langer vermoeden wetenschappers dat dit ijverige darmvolkje echter niet alleen van belang is voor de spijsvertering, maar op nog veel meer vlakken invloed uitoefent. Sterker nog, in een nieuwe studie hebben onderzoekers bewijs gevonden dat aantoont dat de microbiële samenstelling van de darm mogelijk de gevoeligheid van een kind voor ADHD beïnvloedt.
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een neurologische ontwikkelingsstoornis. Kinderen met ADHD zijn snel afgeleid en hebben moeite met concentreren. Ze zijn erg druk (hyperactief) en doen vaak dingen zonder na te denken (impulsief). Dit kan leiden tot problemen binnen het gezin, op school en in de sociale omgang. Volgens de World Health Organisation (WHO) wordt 5 tot 8 procent van de kinderen gediagnosticeerd met ADHD. Er bestaat geen behandeling of medicijn voor genezing, maar er zijn wel middelen en therapieën om de symptomen te bestrijden. Het bekendste medicijn is Ritalin, met de werkzame stof methylfenidaat. Bij slaapproblemen wordt het slaaphormoon melatonine soms voorgeschreven.
In de studie vergeleken de onderzoekers de ontlasting van 35 kinderen met ADHD met die van 35 kinderen zonder een aandachtsstoornis. En daaruit blijkt een duidelijk verschil in darmmicrobiomen (de samenstelling van microben die in de darmen huizen).
Candida albicans
Eén soort schimmel was opvallend genoeg in overvloed aanwezig in de ontlasting van de kinderen met ADHD. Het gaat om een schimmel die Candida albicans heet. “Deze schimmel komt van nature in de darmen, op de huid en in de slijmvliezen voor,” vertelt onderzoeker Liang-Jen Wang in gesprek met Scientias.nl. “Een overmatige groei van deze schimmel kan echter in verband worden gebracht met darmaandoeningen of ongezonde voedingsgewoonten.” Waarom kinderen met ADHD grotere aantallen van deze schimmel herbergen, weten de onderzoekers niet. Maar verontrustend is het wel.
Lekkende darm
Dat heeft met name te maken met het feit dat een teveel aan Candida albicans in de darmen het darmslijmvlies beschadigt. Hierdoor ontstaan ‘gaatjes’ in de darmen, wat onderzoekers ook wel een ‘lekkende darm’ noemen. “In onze studie hebben we niet alleen bewezen dat kinderen met ADHD meer Candida albicans herbergen, maar dat een overvloed aan deze schimmel ook leidt tot een lekkende darm,” zegt Wang. De gevolgen van een lekkende darm kunnen verstrekkend zijn. Bacteriën vinden namelijk door deze ‘geperforeerde’ gaatjes een weg naar de bloedbaan, wat mogelijk kan leiden tot vervelende ontstekingen door het hele lichaam – inclusief de hersenen.
Dysbiose
De onderzoekers vermoeden dat bij kinderen met ADHD dus een zogenoemde dysbiose is ontstaan; een verstoring van de balans van de darmflora. “Het menselijk lichaam is de thuisbasis van een complex en divers microbieel ecosysteem,” zegt Wang. “En uit onze studie blijkt nu dat dysbiose van het microbioom door een schimmel de geestelijke gezondheid kan beïnvloeden. Mogelijk speelt de verhoogde darm-doorlaatbaarheid, veroorzaakt door een overvloed aan Candida albicans, een rol bij de ontwikkeling van ADHD.”
Hersen-darm-as
Het betekent dat ADHD, één van de meest voorkomende neurologische ontwikkelingsstoornissen, mogelijk het gevolg is van een ontregelde darmflora. En dat is volgens Wang niet zo vergezocht. “Er wordt gesuggereerd dat de ‘hersen-darm-as’, verwijzend naar het verband tussen de darmfunctie, de microbiële samenstelling van de darm en het centrale zenuwstelsel, invloed heeft op verschillende neuropsychiatrische aandoeningen,” legt Wang uit. “Bovendien wordt vermoed dat dysbiose, dat verwijst naar een duidelijke disfunctie die wordt waargenomen in de darm-hersen-as tijdens de ontwikkeling, verband houdt met neurologische ontwikkelingsstoornissen.”
De hersen-darm-as duidt op een sterke connectie tussen de darmflora en het brein. Deze twee zouden eigenlijk non-stop met elkaar communiceren. De hersen-darm-as verwijst eigenlijk naar een tweerichtingsverbinding tussen de cognitieve en emotionele centra van de hersenen en de werking van de darmen. Wetenschappers beschrijven dit als een bidirectionele communicatie tussen het enterische zenuwstelsel (de darmen) en het centrale zenuwstelsel (de hersenen). Er wordt gesuggereerd dat deze connectie betrokken is bij de oorsprong en/of ontwikkeling van verschillende menselijke aandoeningen. Dit zou te maken kunnen hebben met fysieke verbindingen via miljoenen zenuwen, verstoring van het darmmicrobioom en de productie en afgifte van verschillende chemicaliën (of neurotransmitters) in de darm.
Het betekent dat darmmicroben dus mogelijk invloed hebben op de ontwikkeling van ADHD. Maar dit is niet alleen maar slecht nieuws. Dit maakt het namelijk ook behandelbaar. Het is namelijk volgens de onderzoekers mogelijk om het darmmicrobioom van kinderen te herstellen, om zo de klachten te verminderen. “Door de darmflora weer in balans te brengen, kunnen de symptomen van ADHD aanzienlijk verbeteren,” zegt Wang. “Verschillende klinische onderzoeken hebben aangetoond dat het slikken van probiotica supplementen heel gunstig kan zijn voor mensen met ADHD.”
Onderzoek naar het gesuggereerde verband tussen de schimmel Candida albicans en ADHD gaat door. “In een vervolgstudie zouden we graag in meer detail willen onderzoeken op welke manieren Candida albicans mogelijk het risico op ADHD verhoogt,” zegt Wang. “We willen bijvoorbeeld kijken hoe de giftige elementen die door de schimmel worden uitgescheiden het darmslijmvlies beschadigen. Ook willen we bestuderen of deze de menselijke bloedsomloop en zelfs het centrale zenuwstelsel kunnen binnendringen, en op die manier de neurale ontwikkeling beïnvloeden.”
