Een nieuwe studie onthult dat de meest bijzondere en exotische vogels ook gelijk de meest bedreigde zijn.
Op aarde zijn een tal van mooie en bijzondere vogels te vinden. Denk aan de glanzende en razendsnelle kolibrie of aan de prachtig blauwgekleurde ijsvogel. Deze bijzondere dieren maken onze aarde vrolijk en kleurrijk. Maar een lang leven zijn dergelijke unieke vogels waarschijnlijk niet meer beschoren. Want nieuw onderzoek wijst uit dat met name ’s werelds meest exotische soorten het grootste risico lopen uit te sterven.
Studie
In de nieuwe studie namen onderzoekers de fysieke kenmerken (zoals de vorm van de snavel, de vleugellengte en de poten) van 99 procent van alle levende vogelsoorten onder de loep. In totaal brachten ze de uiterlijke kenmerken van bijna 10.000 vogels in kaart. Vervolgens bepaalde het team voor elke vogel het risico op uitsterven. Het leidt tot een alarmerende ontdekking. Zo blijkt dat de vogelsoorten met de meest extreme of ongebruikelijke eigenschappen het meest met uitsterven worden bedreigd. Zo staan deze unieke vogels bijvoorbeeld vaker vermeld op de bekende Rode Lijst van de IUCN.
Diersoorten worden – onder meer afhankelijk van hun populatiegrootte en eventuele veranderingen daarin – ingedeeld in één van de zeven categorieën: niet bedreigd (of veilig), van bescherming afhankelijk, gevoelig, kwetsbaar, bedreigd, ernstig bedreigd, uitgestorven in het wild en uitgestorven. Daarbij moet worden opgemerkt dat er gekeken wordt naar de internationale status van een soort. Zo kan het best zijn dat een soort die in Nederland ernstig bedreigd wordt, op de rode lijst aangemerkt wordt als ‘veilig’, aangezien de soort er internationaal gezien goed voor staat.
Unieke vogels
Het betekent dat de ’s werelds meest bijzondere en exotische vogels ook gelijk de meest bedreigde zijn. Over welke vogels het gaat? Denk bijvoorbeeld aan de kolibrie. “Veel kolibries behoren tot de meest unieke vogels op aarde,” vertelt onderzoeker Jarome Ali in gesprek met Scientias.nl. “Ze hebben zeer lange snavels in verhouding tot hun lichaamsgrootte, waardoor ze zich onderscheiden.” Andere vogelsoorten die zowel morfologisch uniek als bedreigd zijn, zijn onder meer de prachtig blauwe Blyths ijsvogel, de witbuikfregatvogel (een bijzondere vogelsoort die alleen op Christmaseiland broedt) en de opmerkelijke zuidzeewulp (die er een groot verspreidingsgebied op na houdt en ten westen van Alaska broedt, om vervolgens op Hawaï en Micronesië tot Polynesië te overwinteren).
De vraag is natuurlijk waarom extinctie uitgerekend boven het hoofd van deze bijzondere vogels hangt. “Eén van de mogelijkheden is dat zeer gespecialiseerde vogels minder goed in staat zijn zich aan te passen aan een veranderende omgeving,” zo oppert Ali. “Er is echter meer onderzoek nodig om dieper in te gaan op het verband tussen unieke eigenschappen en het verhoogde risico op uitsterven.”
Consequenties
Het verlies van deze unieke soorten kan vanwege de tevens unieke ecologische rol die zij vervullen verstrekkend zijn, zo waarschuwt Ali. “Wanneer deze vogels verdwijnen, verliezen we eveneens de gespecialiseerde rollen die zij in het ecosysteem spelen,” legt hij uit. “We verliezen gespecialiseerde bestuiving, zaadverspreiding, predatie en nog veel meer. En dat terwijl dit integrale onderdelen van ecosystemen zijn. Stel je een ecosysteem voor waar de bestuivers weg zijn, belangrijke schakels in het voedselweb groot gevaar lopen en het hele systeem niet meer goed functioneert.”
Actie
Als we niets doen om de bedreigde soorten te beschermen, zal het functioneren van ecosystemen dramatisch worden verstoord, zo schetst Ali. En dus pleit hij voor actie. “We moeten ervoor zorgen dat organisaties die deze vogels en hun leefgebied beschermen, evenals onderzoek naar deze vogels, goed worden gefinancierd,” zegt hij. “Maar wat nog belangrijker is, is dat we dringend de menselijke impact op ecosystemen moeten verminderen. Denk aan vervuiling, klimaatverandering en vernietiging van leefgebieden. Dit zijn allemaal grote bedreigingen.”
Zorgen
De studie onderstreept dat we ons misschien wat meer zorgen moeten maken om het voortbestaan van ’s werelds meest unieke vogels. “Nu we weten dat de meest bedreigde soorten tegelijkertijd de meest unieke zijn, hebben we nog meer bewijs dat het beschermen van bedreigde soorten prioriteit moet krijgen,” zegt Ali. “Ons onderzoek suggereert dat bedreigde soorten buitengewoon waardevol zijn omdat hun gespecialiseerde morfologie hen in staat stelt om gespecialiseerde rollen in ecosystemen te vervullen. Onze bevindingen impliceren dat we niet simpelweg kunnen hopen dat een niet-bedreigde soort deze rol zal gaan vervullen.”
Onderzoek gaat door. Want Ali begrijpt nog niet helemaal waarom de uniciteit van vogels gekoppeld is aan het vergrote risico op uitsterven. De onderzoekers hopen dit dan ook verder uit te dokteren en beter inzicht te krijgen in waarom de ‘boom der vogels’ zijn mooiste en bijzonderste soorten dreigt te verliezen. Want alleen dan hebben we kans om toekomstige extincties een halt toe te roepen.
