De nieuw vervaardigde beelden zullen meer inzicht verschaffen in wat er onder Europa’s dikke ijskap schuilgaat en waar er mogelijk vloeibaar water te vinden is.
Ruimtesonde Juno scheerde gister rakelings langs het oppervlak van Jupiters maan Europa. Een vrij bijzonder moment, aangezien dit pas de derde keer in de geschiedenis is dat een ruimtesonde de maan op minder dan 500 kilometer van het oppervlak nadert. Natuurlijk hield Juno zijn fotocamera in de aanslag. En nu geeft NASA de eerste fraaie foto vrij.
Jupiters maan Europa is de zesde grootste maan in het zonnestelsel en is nét iets kleiner dan onze eigen natuurlijke satelliet. De monsterlijke planeet Jupiter telt tientallen manen, maar Europa is ongetwijfeld het meest fascinerende exemplaar. Veel onderzoekers zien de maan namelijk als dé plek in ons eigen zonnestelsel om op zoek te gaan naar buitenaards leven. Wie de maan vluchtig bekijkt, zal zich daar op het eerste gezicht misschien wat over verbazen. Je zou namelijk niet denken dat leven op honderden miljoenen kilometer afstand van de zon, tot de mogelijkheden zou kunnen behoren. Bovendien is Europa bedekt met een dikke ijskap; waterijs is er zo hard als steen. Zodoende ziet de planeet er niet zo leefbaar uit. Maar er zijn sterke aanwijzingen dat onder die ijskap een wereldwijde, met vloeibaar water gevulde oceaan te vinden is, waarin wellicht leven kan zijn ontstaan en gedijen.
Hieronder is de foto – de eerste close-up van Europa in meer dan twee decennia! – te bewonderen. Op dit prachtige plaatje is een gebied iets ten noorden van de evenaar – ook wel de Annwn Regio genoemd – afgebeeld. Juno schoot deze foto tijdens zijn dichtste nadering op een afstand van zo’n 352 kilometer van Europa’s oppervlak.
Wat met name opvalt, zijn de ruige oppervlaktekenmerken die dankzij het verbeterde contrast tussen licht en schaduw heel gedetailleerd zijn vastgelegd. Schaduwrijke gebieden wisselen af met heldere en donkere richels en dalen die zich over het oppervlak buigen. De langwerpige ‘put’ nabij de evenaar zou mogelijk een inslagkrater kunnen zijn.
Juno
Juno scheerde met een snelheid van ongeveer 23,6 kilometer per seconde in ongeveer twee uur langs Europa. Gedurende deze scheervlucht heeft de sonde niet alleen hoge resolutiebeelden van de maan (1 kilometer per pixel) vervaardigd, Juno trok ook een reeks instrumenten en sensoren uit de kast waarmee waardevolle gegevens over Europa’s ijskap, binnenste, oppervlaktesamenstelling en ionosfeer zijn verzameld. “Het is nog een beetje vroeg, maar alles wijst erop dat Juno’s scheervlucht langs Europa een groot succes was,” zegt Scott Bolton, hoofdonderzoeker van Juno. “Deze eerste foto geeft slechts een glimp van de nieuwe inzichten die zullen voortkomen uit de gegevens die Juno tijdens zijn scheervlucht langs de ijzige maan verzamelde.”
Vergelijken
De beelden die met behulp van de JunoCam van het oppervlak van Europa zijn gemaakt, zijn niet alleen heel fraai, ze dienen ook een wetenschappelijk doel. “We zijn van plan de afbeeldingen te vergelijken met foto’s van eerdere missies,” legt onderzoeker Candy Hansen uit. “Dan kunnen we zien of Europa in de afgelopen twee decennia is veranderd.”
Leefbaar
De nieuw vervaardigde beelden zullen tevens meer inzicht verschaffen in wat er onder Europa’s dikke ijskap schuilgaat en waar er mogelijk vloeibaar water te vinden is. Wetenschappers vermoeden namelijk dat er onder de dikke ijskorst een zoute oceaan verborgen ligt. En dat is interessant. Aangenomen wordt dat de omstandigheden in die oceaan vrij gunstig zijn voor het ontstaan en in stand houden van leven zoals wij dat kennen. Of de oceaan ook daadwerkelijk leven herbergt, is tot op heden echter nog niet bewezen.
Europa Clipper
Maar misschien dat we op het antwoord niet eens zo lang meer op hoeven te wachten. In 2024 wordt namelijk Europa Clipper gelanceerd, een missie die de atmosfeer, het oppervlak en het interieur van de maan zal bestuderen. Dit zal onderzoekers helpen bepalen of er plaatsen onder het oppervlak van Europa bestaan waar leven mogelijk is. Het ruimtevaartuig zal naar waarschijnlijkheid tientallen veelbelovende scheervluchten langs Europa uitvoeren. Uiteindelijk hopen de onderzoekers onze kennis over deze fascinerende, verre wereld die mogelijk zelfs leven zou kunnen herbergen, uit te breiden. Inzicht in de bewoonbaarheid van Europa kan wetenschappers vervolgens helpen beter te begrijpen hoe het leven zich op aarde heeft ontwikkeld en meer inzicht verschaffen in waar er mogelijk elders in het heelal leven te vinden is.
Ondertussen is Juno weer op weg naar gasreus Jupiter. Door de flyby langs Europa is de koers van de sonde iets aangepast. De tijd die nodig is om rond Jupiter te cirkelen is nu verkort van 43 naar 38 dagen. En zo snijdt het mes dus tijdens deze scheervlucht langs Europa aan twee kanten; Juno wordt bijgestuurd én we komen meer over deze fascinerende maan te weten. De volgende scheervlucht staat alweer op de planning. Want in 2023 én 2024 zal de sonde dicht langs ‘pizzamaan’ Io scheren; het meest vulkanische hemellichaam in ons zonnestelsel.