Coronamaatregelen lijken ook na vaccinatie nog lang niet overbodig

Dat stellen Britse onderzoekers op basis van modellen.

De coronavaccins moeten ons uit deze pandemie loodsen. Maar wie denkt dat de prik een abrupt einde maakt aan de coronaproblematiek heeft het zeer waarschijnlijk mis. Ook nadat iedereen is gevaccineerd, is het verstandig de coronamaatregelen nog enige tijd in acht te nemen en versoepelingen stapsgewijs toe te passen. Dat schrijven onderzoekers in het gezaghebbende blad The Lancet.

Modellen
De wetenschappers baseren hun conclusies op modellen. Met behulp van deze modellen simuleerden ze welke invloed vaccinaties in combinatie met verschillende versoepelingen hebben op het reproductiegetal (het gemiddelde aantal mensen dat elke coronapatiënt besmet), de sterfte en ziekenhuisopnames in Groot-Brittannië tussen januari 2021 en januari 2024.

In de modellen gaan de onderzoekers telkens uit van verschillende scenario’s. Zo modelleerden ze een situatie waarin de vaccinatiegraad hoog ligt en 95 procent van de 80-plussers, 90 procent van de 50-79-jarigen en 85 procent van de 18-49-jarigen zich laat vaccineren. Maar er werden ook situaties gesimuleerd waarin de vaccinatiegraad lager ligt, respectievelijk 95, 85 en 75 procent. En nog lager, respectievelijk 90, 80 en 70 procent. Daarnaast werd in de modellen – afgaand op klinische data – aangenomen dat de vaccins 88 procent bescherming bieden tegen symptomatische COVID-19. Omdat nog onduidelijk is in hoeverre de vaccins bescherming bieden tegen infectie werden ook hier verschillende scenario’s getoetst: scenario’s waarin de vaccins geen bescherming, 35 procent, 60 procent en 85 procent bescherming bieden tegen infectie.

R>1
Het onderzoek – waarin nog geen rekening is gehouden met nieuwe varianten van het virus of eventuele verminderde immuniteit enige tijd na vaccinatie – leidt tot een ontnuchterende conclusie. Hoewel de vaccinaties ervoor kunnen zorgen dat het reproductiegetal substantieel verlaagd wordt, lijken ze in afwezigheid van coronamaatregelen niet in staat te zijn om het reproductiegetal onder de 1 te houden en is dus een toename van het aantal besmettingen te verwachten. Zelfs in het meest optimistische scenario waarin de vaccins de kans op infectie met 85 procent terugdringen, komt het reproductiegetal zonder coronamaatregelen uit op 1.58.

Voorzichtig versoepelen
Het laat wel zien hoe belangrijk de coronamaatregelen ook na vaccinatie nog zijn, zo stellen de onderzoekers. En ze pleiten er dan ook voor om deze heel voorzichtig af te bouwen. Zo simuleerden de onderzoekers bijvoorbeeld ook een scenario waarin de Britse overheid beschikt over vaccins die infectie in 85 procent van de gevallen voorkomen en daarop besloten zou hebben om in februari 2021 terug te grijpen naar de aanzienlijk soepelere coronamaatregelen van september 2020. In dat scenario zouden er tussen januari 2021 en januari 2024 alsnog 130.100 coronasterftes genoteerd worden (dat is inclusief de 49.300 sterftes die dit jaar al hebben plaatsgevonden). Zouden de coronamaatregelen in april 2021 deels losgelaten worden, dan resulteert dat in dezelfde periode nog steeds in 61.400 sterftes. En een geleidelijke versoepeling in juni 2021 leidt tot 53.900 sterftes.

Laat men in januari 2022 – als alle Britten gevaccineerd zijn – alle coronamaatregelen varen, dan vallen er naar verwachting nog 21.400 doden (als het vaccin 85 procent van de infecties voorkomt). Slaagt het vaccin er slechts in om 60 procent van de infecties te voorkomen, loopt het aantal sterftes in dat scenario op naar 96.700. Het enige scenario waarin de sterftes laag blijven, is een scenario waarin de vaccinatiegraad hoog is (95 procent voor 80-plussers, 90 procent voor 50-79-jarigen en 85 procent voor 18-49-jarigen) en het vaccin ook nog eens 85 procent bescherming biedt tegen infectie. In dat geval zou het loslaten van de coronamaatregelen in januari 2022 naar schatting resulteren in 1030 doden.

Geleidelijk versoepelen
Daarnaast is het belangrijk om geleidelijk aan te versoepelen, zo schrijven de onderzoekers. Dat blijkt ook uit de simulaties. Een gedeeltelijke versoepeling in februari 2021 leidde daarin tot een besmettingsgolf die op zijn piek gekenmerkt werd door 1670 doden per dag. Maar smeer je dezelfde versoepelingen uit over een periode van 5 of 10 maanden, dan piekt de golf respectievelijk met 430 of 46 doden per dag.

Niet 100 procent beschermd
Dat ook vaccinatie niet tot een abrupt einde van de pandemie leidt, is te herleiden naar het feit dat geen van de vaccins 100 procent bescherming biedt tegen COVID-19. Het betekent dat sommige gevaccineerde mensen nog steeds aan de ziekte komen te overlijden. De onderzoekers schatten dat als vaccins 60 procent bescherming bieden tegen infectie dat 48 en 16 procent van de te betreuren coronasterfgevallen mensen betreft die respectievelijk één keer en twee keer zijn ingeënt.

Vaccins wel belangrijk
De vaccins verkleinen de kans op ernstige COVID-19 en sterfte wel substantieel, zo benadrukken de onderzoekers. Maar dat wil niet zeggen dat het virus ook direct weg is. Zeker niet nu nog onduidelijk is in hoeverre de vaccins beschermen tegen infectie. Om nieuwe coronagolven in de toekomst zo klein mogelijk te houden, is het dan ook van belang dat de coronamaatregelen voorzichtig en geleidelijk versoepeld worden en de vaccinatiegraad hoog ligt. Daarnaast is het zeer wenselijk dat de vaccins ook beschermen tegen infectie. Of ze dat laatste doen, is nog niet helemaal duidelijk. Daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk dat de vaccins de kans op ernstige ziekte en sterfte verkleinen en wat dat betreft is er wel reden voor optimisme. “We leren snel meer over de effectiviteit van de vaccins nu de vaccinatieprogramma’s wereldwijd worden uitgerold,” stelt onderzoeker Sam Moore. “Sinds we dit onderzoek hebben uitgevoerd, is er nieuw bewijs dat suggereert dat de vaccins van Pfizer-BioNTech en Oxford-AstraZeneca sterker beschermen tegen ernstige ziekte dan we in deze studie aannamen. Hierdoor kan het aantal ziekenhuisopnames en sterftes lager uitvallen dan wij inschatten, waardoor toekomstige besmettingsgolven behapbaarder zijn voor de gezondheidszorg. Wat bescherming tegen infectie betreft, zijn er voorlopige resultaten die suggereren dat de vaccins enigszins beschermen tegen infectie, maar in hoeverre ze dat exact doen is nog niet duidelijk.” De onderzoekers zijn voornemens hun voorspellingen de komende tijd in reactie op nieuwe data – bijvoorbeeld over bescherming tegen infectie – aan te passen.

“Onze modellen suggereren dat de uitrol van vaccins onder volwassenen alleen waarschijnlijk niet voldoend is om de verspreiding van COVID-19 in Groot-Brittannië te stoppen,” vat professor Matt Keeling de resultaten van het huidige onderzoek nog eens samen. “Ook ontdekten we dat een vroegtijdige versoepeling van beperkingen waarschijnlijk leidt tot een grote besmettingsgolf, terwijl het geleidelijk aan versoepelen – over een periode van vele maanden – de piek van toekomstige coronagolven naar beneden dwingt (…) Sommige maatregelen – zoals testen, opsporen en isoleren van coronapatiënten, een goede handhygiëne, het dragen van mondkapjes in risicovolle situaties en het opsporen van superspreader-gebeurtenissen is wellicht dan ook nog wel enige tijd nodig.”

En hoe vervelend ook, daarmee kunnen we erger voorkomen, zo onderstreept dr. Viola Priesemann, niet betrokken bij het onderzoek. “Het doel van het vermijden van nog een coronagolf is duidelijk: minder zogenoemde long COVID-19 (langdurige klachten na besmetting, red.), minder quarantaines, minder sterftes en het beperken van de impact die de pandemie op samenlevingen en economieën heeft. En ten slotte betekent meer infecties ook meer ruimte voor de verspreiding en evolutie van ontsnappingsvarianten (coronavarianten waartegen onze vaccins niet werken, red.) die een enorme tegenslag zouden zijn voor elke vaccinatiestrategie.”

Bronmateriaal

"The Lancet Inf. Dis.: Vaccination alone is unlikely to contain COVID-19 infections in UK" - The Lancet (via Eurekalert)
Afbeelding bovenaan dit artikel: Tumisu from Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd