Het zit in alles; van de frisse buitenlucht tot keukenzout en drinkwater.
Wetenschappers maken zich al geruime tijd zorgen over zogenaamde microplastics: minuscule stukjes plastic van vijf millimeter of kleiner. Want hoewel plastic ons leven op veel manieren gemakkelijker heeft gemaakt, is de opeenhoping van het materiaal in alle uithoeken van onze aardbol een groeiend probleem. De meeste onderzoeken naar microplastics hebben zich voornamelijk gericht op de oceaan. Maar in een nieuwe studie concentreerden onderzoekers zich op meer huis-tuin-en-keukenspullen die microplastics bevatten.
Voedingsmiddelen
Microplastics zijn op talloze plekken aangetroffen, ook in verschillende voedingsmiddelen. Denk bijvoorbeeld aan honing, melk, bier en zeevruchten. “Dit zijn voedingsmiddelen die je eventueel ook niet zou kunnen eten,” zegt onderzoeker Elvis Genbo Xu. Microplastics zijn echter ook gevonden in keukenzout. En dat is een groter probleem. Zout valt namelijk wat lastiger te vermijden. Microplastics komen onverhoopt in keukenzout terecht tijdens het drogen, de productie, tijdens het verpakkingsproces of transport. Vooral in de landen Kroatië, Indonesië, Italië, de VS en China zijn hoge concentraties microplastics in keukenzout ontdekt. Lagere concentraties zijn aangetroffen in Australië, Frankrijk, Iran, Japan, Maleisië, Nieuw-Zeeland, Portugal en Afrika. “Ons advies is dat consumenten zich bewust moeten zijn van de manier waarop voedsel wordt geproduceerd en verwerkt,” zo stelt Genbo Xu.
Daarnaast komen microplastics ook in water voor. En niet alleen in de oceaan. Volgens een eerder rapport van de WHO hopen microplastics zich op in drinkwater. En dat betekent dat we allemaal microplastics binnenkrijgen door het drinken van water. De meeste microplastics houden zich op in water uit gerecyclede plastic flessen. Ze komen hier bijvoorbeeld tijdens bepaalde stappen in de waterketen in terecht, kunnen afkomstig zijn van de plastic fles zelf, of van de schroefdop. De onderzoekers troffen verrassend genoeg ook microplastics aan in water dat in glazen flessen wordt verkocht. Mogelijk zijn de microplastics afkomstig van de plastic dop die bij het op- en afdraaien microdeeltjes afgeven. “We zijn van mening dat microplastics in drinkwaterflessen voornamelijk afkomstig zijn van de verpakking,” zegt Genbo Xu. “Een manier om de blootstelling aan microplastics in drinkwater te verminderen, is om geen water meer uit flessen te nuttigen.”
Leidingwater
Naast drinkwater, zijn er ook microplastics aangetroffen in leidingwater. In dat geval zijn ze afkomstig uit verontreinigde drinkwaterbronnen, zoals meren, grondwater en rivieren, maar kunnen ook afkomstig zijn van waterzuiveringsinstallaties. Er is echter een enorm verschil tussen waar en hoeveel microplastics er in verschillende landen is gevonden. “Sommige kunststoffen die in verschillende landen in het leidingwater zijn aangetroffen zijn vrij groot, tot wel 5 millimeter,” zegt Genbo Xu. “Dergelijke grote stukken kunnen worden opgevangen door een zuiveringsinstallatie die is uitgerust met een membraanfilter.”
Lucht
Maar in veel gevallen valt de inname van microplastics niet te voorkomen. Zo zitten er ook microplastics in de lucht die we inademen. Dit is bijvoorbeeld afkomstig van synthetisch textiel, rubberbanden en stof op straat. Ook meubels, bouwmaterialen, afvalverbranding, stortplaatsen en industrieel afval kunnen microplastics afgeven. Het weer heeft eveneens invloed: bij nat weer is de concentratie bijvoorbeeld hoger dan als het droog is. “Wanneer we microplastics inademen, kunnen kleine deeltjes de longen en het spijsverteringssysteem bereiken,” legt Genbo Xu uit. “Niemand weet precies wat dit betekent voor ons gezondheid, maar aangezien we er ons leven lang aan worden blootgesteld, is het een grote reden tot zorg.”
Binnenshuis
De onderzoeker maakt zich voornamelijk zorgen over het inademen van lucht binnenshuis. “Binnen zweven er deeltjes rond afkomstig van alle huishoudelijke, plastic producten,” legt hij uit. “En die kun je niet allemaal vermijden. Wel is het mogelijk om de blootstelling te minimaliseren. Laat wat frisse lucht binnen en koop geen synthetische stoffen en andere plastic producten, zoals speelgoed, meubels en voedselcontainers waar plastic in is verwerkt.”
Op dit moment is er eigenlijk nog veel te weinig bekend over de mogelijke risico’s van microplastics voor de menselijke gezondheid. Er bestaan bijvoorbeeld ook geen officiële richtlijnen over hoeveel microplastic voedsel mag bevatten. Daarnaast zijn er ook nog geen studies die hard hebben gemaakt wanneer een bepaalde mate van inname precies gevaarlijk wordt. Verschillende studies naar dieren hebben echter aangetoond dat microplastics de stofwisseling en het darmstelsel kunnen verstoren. Daarom is het heel belangrijk om meer over de gezondheidseffecten van microplastics te weten te komen. “Gezien de levenslange, onvermijdelijke blootstelling aan microplastics, moeten we dringend meer over de mogelijke gevaren van microplastics voor de menselijke gezondheid te weten komen,” besluit Genbo Xu.