Een goede conditie beschermt niet alleen het hart, maar ook de hersenen. Uit nieuw onderzoek, gepubliceerd in het British Journal of Sports Medicine, blijkt dat ouderen met een betere conditie hoger scoren op verschillende cognitieve vaardigheden. Maar niet alleen ouderen profiteren hiervan. Deze beschermende werking geldt voor iedereen, ongeacht leeftijd of genetische aanleg.
Wetenschappers onderzochten 648 gezonde mensen tussen de 65 en 80 jaar. Ze beoordeelden hun uithoudingsvermogen door hen op een loopband te laten rennen en hun maximale zuurstofopname (VO2-max) te meten. Vervolgens ondergingen de deelnemers uitgebreide tests om verschillende aspecten van hun denkvermogen in kaart te brengen. Onder meer hun verwerkingssnelheid (hoe snel nieuwe informatie wordt begrepen en verwerkt) en hun werkgeheugen werden getest. Het werkgeheugen is het vermogen om tijdelijk informatie vast te houden terwijl je ermee werkt, zoals het onthouden van een telefoonnummer terwijl je het invoert. Daarnaast werden ruimtelijk inzicht, het vermogen om herinneringen op te slaan, en vaardigheden zoals plannen en aandacht vasthouden onderzocht.
Duidelijke verbanden
De resultaten van de studie waren overtuigend. De onderzoekers ontdekten een consistent patroon: hoe beter de conditie van de deelnemers, hoe hoger hun scores op alle cognitieve vaardigheden. Dit verband bleef overeind na correcties voor leeftijd, gewicht, geslacht en opleidingsniveau. Zoals verwacht presteerden oudere deelnemers gemiddeld iets minder goed dan jongere. Ook scoorden mensen met een hogere opleiding doorgaans beter. Het belangrijkste inzicht was echter dat een goede conditie op elke leeftijd samenhing met betere cognitieve prestaties.
Verrassende uitkomsten
Wat de wetenschappers niet hadden verwacht, was dat de positieve effecten van een goede conditie extra sterk waren bij bepaalde groepen. Vooral vrouwen en mensen met een lagere opleidingsachtergrond profiteerden opvallend veel, met name bij denk- en verwerkingssnelheid. Dit suggereert dat beweging een ‘gelijkmaker’ kan zijn, die cognitieve verschillen tussen groepen mogelijk verkleint.
Een andere opvallende bevinding was het effect van bètablokkers, medicijnen die vaak worden voorgeschreven bij hartproblemen. Deelnemers die deze medicijnen gebruikten en een goede conditie hadden, scoorden uitzonderlijk goed op tests voor concentratie en verwerkingssnelheid. Dit wijst erop dat conditietraining en medicatie elkaar mogelijk versterken in het beschermen van hersenfuncties.
De onderzoekers keken ook naar het APOE4-gen, een bekende risicofactor voor dementie, dat bij 27 procent van de deelnemers aanwezig was. Het gen maakte echter geen verschil: een betere conditie ging in alle gevallen gepaard met betere cognitieve prestaties.
Waarom werkt het?
Een goede conditie verbetert de doorbloeding van de hersenen, waardoor ze meer zuurstof en voedingsstoffen krijgen. Schadelijke stoffen die hersencellen kunnen beschadigen, worden verminderd. Daarnaast stimuleert regelmatige beweging de vorming van nieuwe verbindingen tussen hersencellen en zelfs de aanmaak van nieuwe hersencellen. Ook de communicatie tussen hersencellen wordt verbeterd. Naast deze directe voordelen heeft een goede conditie ook indirecte effecten. Mensen die regelmatig bewegen, slapen vaak beter en voelen zich mentaal fitter. Deze factoren dragen verder bij aan een gezond brein.
Wat betekent dit voor de praktijk?
Dat een sterke conditie goed is voor een gezond brein, is al langer bekend. Eerder onderzoek heeft ook aangetoond dat je op elke leeftijd je conditie kunt verbeteren. Dit kan al door dagelijks een stevige wandeling te maken of te zwemmen. Het belangrijkste is dat je regelmatig beweegt op een manier waarbij je hart sneller gaat kloppen en je wat zwaarder gaat ademen.
Hoewel dit onderzoek geen direct oorzakelijk verband aantoont, suggereren de bevindingen dat werken aan je conditie een slimme investering is om je hersenen gezond te houden. De wetenschappers hopen dat hun resultaten bijdragen aan de ontwikkeling van persoonlijke beweegadviezen, specifiek gericht op het behoud van cognitieve functies bij ouderen.
