Nieuw internationaal onderzoek toont aan dat landen die deelnemen aan de REDD+-projecten van de VN tegen ontbossing, vaak te veel gecompenseerd worden voor te weinig resultaat.
Het beschermen van bossen is noodzakelijk in de strijd tegen klimaatverandering. De wouden absorberen namelijk enorme hoeveelheden koolstofdioxide. Hoe hoger de biodiversiteit in een bos, hoe meer koolstof er opgeslagen wordt. Worden ze vernietigd of raken ze beschadigd, dan worden het juist bronnen van broeikasgassen. Daarom is door de Verenigde Naties het REDD+-programma opgezet als onderdeel van het klimaatakkoord van Parijs. REDD+ is een afkorting voor het verminderen van uitstoot (Reduction) door ontbossing (deforestation) en bosdegradatie (degradation) in ontwikkelingslanden’. De ‘+’ staat voor aanvullende acties zoals duurzaam bosbeheer en het behoud en de verbetering van koolstofvoorraden in bossen. Als de ontbossing vermindert, krijgen de landen daarvoor geld.
Overdreven
Uit een nieuwe studie blijkt dat de meeste REDD+-projecten hun koolstofcompensatie overdrijven. De Chinese en Duitse onderzoekers analyseerden 52 REDD+-initiatieven die VCS-gecertificeerd waren. VCS staat voor Verified Carbon Standard. Dit onderzoek volgt op een studie uit 2023 die de vraag opriep bij wetenschappers en media-onderzoekers hoe geloofwaardig de compensatiepunten zijn die worden toegekend. Slechts een minderheid van de projecten bereikt namelijk een aanzienlijke vermindering van ontbossing en maar 19 procent behaalde de doelstellingen voor uitstoot.
Controlelocaties
Om de effectiviteit van het programma voor ontbossing te beoordelen maakten de onderzoekers gebruik van de zogeheten synthetische controlemethode. Dat is een statistische benadering die vergelijkt wat er daadwerkelijk in een projectgebied gebeurde en wat er zou zijn gebeurd als het stuk bos met rust was gelaten. Daarvoor zijn gebieden geselecteerd die in de buurt liggen van het projectgebied met vergelijkbare milieu- en sociaaleconomische omstandigheden, maar die niet onder het REDD+-programma vallen. Die controlelocaties zijn op veertien tropische eilanden in Latijns-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië. De onderzoekers kunnen zo inschatten wat de werkelijke impact van de bosbescherming is. Nam de ontbossing ook echt af en hoe veel compensatiekrediet werd hiervoor geclaimd?
“Onze analyse laat zien dat het probleem reëel is, maar niet hopeloos”, zegt onderzoeker Jonathan Chase, hoofd van de onderzoeksgroep Biodiversiteitssynthese van het Duitse centrum voor integratieve biodiversiteit en hoogleraar aan de Martin Luther University. “Door een transparante standaard te creëren, kunnen we zien welke projecten resultaten opleveren en welke niet.”
Gedeeltelijk effect
Ongeveer een derde van de projecteenheden vertoonde veel minder ontbossing dan verwacht. Sommige Braziliaanse projecten realiseerden zelfs een drastische vermindering. In bijna een vijfde (17 procent) was er echter meer ontbossing dan in het controlegebied en ongeveer 35 procent van de initiatieven rapporteerde meer ontbossing dan wat data uitwezen. In Colombia bijvoorbeeld claimden de meeste projecten dat het risico op ontbossing tien keer groter was dan de schattingen van de onderzoekers. Dat wijst op aanzienlijke overwaardering, concluderen zij.
Om de omvang van het probleem aan te tonen, onderzocht het team 48 van de 52 projecten met gegevens uit openbare bronnen. Eind 2022 was er tot 228 miljoen aan compensatiekredieten uitgegeven. Daarvan werd 127 miljoen door gebruikt om de uitstoot van van hun broeikasgassen te compenseren. Slechts 35 miljoen daarvan compenseerde waarschijnlijk de daadwerkelijke uitstoot.
Verschil
Dit verschil roept grote zorgen op over de betrouwbaarheid van het huidige systeem, zeggen de onderzoekers. “De markt heeft kredietpunten nodig die overeenkomen met wat er beloofd wordt. We schatten in dat slechts een op de acht verhandelbare kredieten representatief is voor de werkelijke uitstoot. Een sterkere basis en onafhankelijke evaluatie kunnen dat aantal verhogen en daarmee het vertrouwen herstellen”, voegt Chase toe.
Ondanks de uitdagingen zijn de auteurs van mening dat REDD+ een veelbelovend programma blijft voor het verminderen van klimaatschade. Zelfs bij ondermaats presterende projecten was er nog wel enige klimaatwinst. Bij een zorgvuldige toepassing en een goede evaluatie kunnen deze projecten onder de juiste omstandigheden klimaatvoordelen opleveren. De onderzoekers hebben niet de intentie om REDD+ af te schaffen, maar om het systeem zo aan te passen dat de geclaimde vermindering van uitstoot overeenkomt met de realiteit.
