Muzikanten doen wat wetenschappers maar niet lukken wil: ze geven Alzheimerpatiënten voor even hun bewustzijn terug.
Mevrouw Van Dalen wist niet meer waar ze was. Haar buurvrouw wist het ook niet. Samen stonden ze altijd op de gang. Mevrouw Van Dalen wachtte op haar man. Haar buurvrouw op de bus. Beiden kwamen nooit. De reden daarvoor was simpel. De man van mevrouw Van Dalen was dood. En de bus kwam niet op gesloten afdelingen. Maar de dames wisten dat niet en wanneer iemand de moeite nam om het ze te vertellen, waren ze het zo weer vergeten. En dus bleven hun glazige ogen steevast op die zware deur gericht. Want nu kon het toch niet lang meer duren…
Een groeiend probleem
En mevrouw Van Dalen en haar buurvrouw zijn niet alleen. Alleen ons kikkerlandje telt al 180.000 mensen met dementie. Het grootste deel daarvan – zo’n 145.000 – heeft Alzheimer. En hun aantallen stijgen rap. Tegen het jaar 2050 hebben respectievelijk 410.000 Nederlanders dementie. 300.000 daarvan krijgen de diagnose Alzheimer gesteld. En tot op heden is er weinig wat we daaraan kunnen doen. De ziekte afremmen, is misschien mogelijk. Maar genezing lijkt nog ver weg. En dus lijken de patiënten hun kostbaarste bezittingen – hun herinneringen, hun bewustzijn – voor altijd kwijt te zijn. Wat overblijft is een lichaam waaruit de geest allang vertrokken lijkt. Maar schijn bedriegt.
Alive Inside
Vorige week publiceerde regisseur Michael Rossato-Bennett een voorproefje van zijn nieuwste documentaire ‘Alive Inside‘ op YouTube. Het filmpje laat zien wat neuroloog Oliver Sacks – hij verleende ook zijn medewerking aan de documentaire – in 2007 in zijn boek ‘Musicophilia: Tales of Music and the Brain‘ al betoogde. Muziek kan ons niet alleen ontroeren en achtervolgen, maar ook genezen. In de teaser van ‘Alive Inside‘ maken we kennis met Henry. Hij is 94 en herkent zijn eigen dochter niet meer. Communiceren met Henry is vrijwel onmogelijk: hij zit helemaal in zijn eigen wereldje. Tot Henry een koptelefoon op zijn hoofd gezet krijgt en de muziek waar hij vroeger zo vaak naar luisterde, met meezong en op danste weer hoort. Dan is Henry weer even helemaal terug. En zelfs wanneer de koptelefoon afgaat, blijft hij nog enige tijd helder.
Er is nog iets
Het is de kracht van de muziek. De noten geven Henry niet alleen voor even zijn levenslust terug, maar laten ons ook zien dat dementie niet alles van mensen weg kan nemen. Zelfs al lijkt de ziekte de geest meegenomen te hebben en het lichaam als een leeg omhulsel achter te hebben gelaten, dan is er altijd nog wel iets terug te vinden. Een stukje identiteit, enkele herinneringen. En dat is de moeite waard om voor te vechten. En zoals dit filmpje laat zien, kunnen we dat gevecht met eenvoudige wapens als een simpele iPod en een koptelefoon aangaan.
Rust, reinheid en regelmaat
In veel verpleegtehuizen heerst de stilte. Het is het resultaat van die gulden regel waar dokters al decennialang te pas en te onpas mee op de proppen komen: rust, reinheid en regelmaat. Maar het bewijs dat ‘muziek’ in dat rijtje thuishoort, stapelt zich op. Want niet alleen Alzheimerpatiënten vertonen verbazingwekkende resultaten wanneer ze hun muziek horen. Ook mensen met depressies, Parkinson, spraakproblemen en zelfs mensen die een orgaantransplantatie moeten ondergaan hebben baat bij enkele maten muziek.
In de ogen van wetenschappers is muziek net zo raadselachtig als Alzheimer. Want waarom speelt muziek zo’n grote rol in zoveel levens? Hoe kan muziek ons zo diep raken? En waarom hebben we dat ritmegevoel eigenlijk ontwikkeld? Het zijn vragen die in steeds grotere mate ondergeschikt raken aan die ene belangrijke vraag: hoe kan muziek ons optimaal van dienst zijn? Onderzoekers zoeken dat nu uit en wie weet leidt het er uiteindelijk toe dat uw mp3-speler uw apotheker wordt: liedjes op recept en iTunes-aankopen die door de verzekeraar gedekt worden.
