Het betekent dat ook chimpansees afhankelijk zijn van complex sociaal leergedrag. En dat terwijl dit voorheen door velen als iets uniek menselijk werd beschouwd.
Mensen leren gereedschappen en andere vaardigheden te gebruiken door anderen te kopiëren. Door deze vorm van sociaal leren is de menselijke cultuur steeds complexer geworden. Sommigen stellen dat deze zogenoemde ‘cumulatieve cultuur’ iets uniek menselijks is. Maar een nieuwe studie onder chimpansees bewijst het tegendeel.
Studie
In een langlopend experiment voorzagen onderzoekers een groep wilde chimpansees in het natuurreservaat Mount Nimba – gelegen op de grens van Guinee, Liberia en Ivoorkust – van stapels noten en stenen gereedschappen. Precies deze gereedschappen worden door een naburige chimpansee-populatie gebruikt om noten te kraken. Maar snappen de chimpansees in het experiment ook wat ze ermee moeten doen? Kunnen wilde chimpansees complex gedrag zoals het kraken van noten zelf bedenken?
Het antwoord op die vraag is nee. Ondanks blijk van nieuwsgierigheid slaagde de Nimba-groep er zelfs na een jaar niet in om de noten open te breken. Het lijkt er dus op dat chimpansees niet instinctief weten wat ze moeten doen als ze noten en stenen tegenkomen. Om de noten open te breken, moeten ze waarschijnlijk van soortgenoten leren hoe.
Chimpansee-cultuur
De bevindingen verschaffen meer inzicht in de aard van de chimpansee-cultuur. Het kraken van noten wordt namelijk beschouwd als cultureel gedrag dat alleen bepaalde groepen doen. De experimenten suggereren dat chimpansees die nog nooit een soortgenoot een noot hebben zien kraken, er in ieder geval zelf niet zo snel op komen. Zelfs niet als ze de nodige gereedschappen aangereikt krijgen. “Het kraken van noten moet hen echt aangeleerd worden,” zegt onderzoeker Kathelijne Koops. “Ze lijken niet in staat het gebruik van gereedschap zelf uit te vinden.” Een voorbeeldfiguur van wie ze kunnen afkijken lijkt in de experimenten dan ook het ontbrekende puzzelstukje te zijn.
Sociaal leren
Volgens de onderzoekers duidt dit erop dat ook chimpansees afhankelijk zijn van complex sociaal leergedrag. Ze moeten het gebruik van gereedschappen – net als mensen – van anderen afkijken. Het betekent dat chimpansees hoogstwaarschijnlijk ook een ‘cumulatieve cultuur’ kennen, dat afhankelijk is van sociaal leergedrag. En dat terwijl dit voorheen door velen als iets uniek menselijk werd beschouwd.
Het betekent dat de chimpansee-cultuur veel meer op onze eigen cultuur lijkt dan eerder werd gedacht. “Onze bevindingen over wilde chimpansees – onze nauwste verwanten – helpen licht te werpen op wat onze menselijke cultuur wel (en niet!) uniek maakt,” aldus Koops. “In het bijzonder suggereren de resultaten een vergelijkbare culturele evolutie. Mogelijk heeft het menselijke vermogen voor onze cumulatieve cultuur een gedeelde evolutionaire oorsprong met chimpansees.”
