Chimpansees hebben hun eigen bosapotheek: ze gebruiken tal van planten tegen pijn of ontstekingen

Chimpansees, het zijn net mensen. Ze hebben nog nét niet hun eigen apotheek waar ze een pijnstiller halen, maar ze weten wel in het bos de juiste planten uit te zoeken, die hun pijn verzachten of hen van vervelende kwaaltjes afhelpen.

Chimpansees eten allerlei planten, die soms maar weinig voedingsstoffen bevatten, terwijl ze wel pijnstillend of ontstekingsremmend werken. Het was echter tot nu toe onduidelijk of de chimps aan zelfmedicatie deden of toevallig planten aten met medicinale eigenschappen.

Naar Oeganda
Daarom trokken onderzoekers van Oxford naar de Budongo Central Forest Reserve in Oeganda om daar 51 chimpansees te volgen. Ook verzamelden ze dertien planten en kruiden waarvan ze vermoedden dat de dieren die gebruikten als medicijn. Ze testten ze op hun ontstekingsremmende werking en antibiotica-eigenschappen. Dit waren veelal planten die ze zieke of gewonde chimpansees zagen eten, maar die geen onderdeel waren van hun normale dieet.

Wat bleek: bijna 90 procent van de plantenextracten remde de groei van bacteriën en een derde werkte ontstekingsremmend. Zo was er dood hout van een boom uit de Dogbane-familie dat zowel werkte tegen ontstekingen als tegen bacteriën. Dit zouden de chimpansees kunnen gebruiken om wonden te behandelen. Schors en hars van de Oost-Afrikaanse mahonieboom en bladeren van een varen hadden eveneens krachtige ontstekingsremmende effecten.

Wond genezen
Dat bleek ook in de praktijk, legt Oxford-onderzoeker Elodie Freymann uit aan Scientias.nl. “We zagen hoe een chimpansee met een gewonde hand bladeren van de varen at, dat is zeldzaam gedrag in Budongo. Andere chimpansees om hem heen aten niet van de plant. Dat wijst erop dat de bladeren waarschijnlijk zijn gebruikt om de pijn en zwelling tegen te gaan. De chimpansee herstelde ook heel snel van zijn verwonding”, aldus de onderzoeker.

“Ook was er nog een andere chimp die een parasiet had opgelopen. Die at de schors van een boom, die verder ook niet in het dieet van de dieren voorkwam. Toen we de boom testten in het lab, bleek hij zowel ontstekingsremmende als antibacteriële eigenschappen te hebben. Het is bewijs dat de dieren specifieke planten uitzoeken voor hun medicinale effecten.” Dit is een van de eerste keren dat echt is aangetoond dat wilde chimpansees boomschors en dood hout eten om van hun klachten af te komen.

Nieuwe medicijnen
Maar er is meer: de medicinale planten die in het bos in Oeganda zijn gevonden, zouden zelfs kunnen helpen bij de ontwikkeling van nieuwe medicijnen om antibioticaresistentie en chronische ontstekingsziektes tegen te gaan. “In deze studie laten we zien hoe kijken naar en leren van onze nauwste verwanten kan leiden tot de ontdekking van nieuwe medicijnen, terwijl we ook benadrukken hoe belangrijk het is om onze bosapotheken goed te beschermen”, schrijven de onderzoekers.

“Met nieuwe dreigende pandemieën en steeds grotere antibioticaresistentie is het belangrijker dan ooit om op zoek te gaan naar medicinale bestanddelen die in de bossen om ons heen groeien voor deze bossen verdwijnen. In onze studie tonen we aan hoe primaten ons kunnen helpen bij het ontwikkelen van nieuwe medicijnen”, legt Freymann verder uit.

Boomsoorten verdwijnen
Ze waarschuwt ook dat door de grootschalige bomenkap geneeskrachtige planten- en boomsoorten dreigen te verdwijnen. “Een van de belangrijkste dingen die ik me realiseerde tijdens deze studie is dat sommigen van de medicinale soorten die chimpansees gebruiken, aan het verdwijnen zijn. De bomen worden illegaal gekapt. Ik wil me in de toekomst meer bezighouden met het beschermen van de bosapotheken, zowel voor de chimpansees, die ervan afhankelijk zijn, als voor de lokale bevolking, die ook veel planten gebruikt als medicijn.”

Meer nog dan een studie naar het gedrag van chimpansees is dit dus eigenlijk een onderzoek naar natuurbehoud en de geneeskrachtige eigenschappen van de bijzondere planten, die de natuur voortbrengt en waar we in ons dagelijks leven ook nog wat aan kunnen hebben.

Bronmateriaal

"Pharmacological and behavioral investigation of putative self-medicative plants in Budongo chimpanzee diets" - PLoS ONE
Interview met onderzoeker Elodie Freymann van de University of Oxford
Afbeelding bovenaan dit artikel: Elodie Freymann

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd