Chimpansees lijken in staat te zijn om gedrag van anderen te voorspellen en op basis daarvan een misleiding te plannen.
Dat schrijven wetenschappers van de Lund Universiteit in het blad PLoS ONE. Ze baseren hun conclusies op observaties in een dierentuin. Daar bestudeerden ze Santino: een mannelijk chimpansee die er een handje van heeft om bezoekers aan de dierentuin met voorwerpen te bekogelen.
Dominant
In eerste instantie liet de chimpansee zien hoe dominant hij was en pakte hij stenen vlak voor hij deze wilde gooien, op. Een medewerker van de dierentuin zag het allemaal gebeuren en haalde de bezoekers bij het verblijf weg. De missie van Santino was mislukt. Dat herhaalde zich nog een aantal keren en toen koos Santino voor een andere aanpak. Hij vertoonde geen dominant gedrag, maar liep ogenschijnlijk rustig door zijn verblijf, met twee objecten in de hand. Niets wees erop dat hij die wilde gaan gooien en terwijl de chimpansee de bezoekers naderde, pakte hij zelfs nog even een appel op en beet erin (zie de foto’s hieronder). Zodra hij dicht genoeg bij de bezoekers was, gooide hij de objecten plots. Door zich eerst heel onopvallend op te stellen (en dus niet dominant te gedragen) en de stenen alvast in de hand te nemen, kon hij de bezoekers verrassen. Missie geslaagd.
Verstoppen
De volgende dag probeerde Santino het opnieuw, alleen vertoonde hij nu voor hij wilde gooien agressief gedrag. De bezoekers deinsden terug en Santino kon ze niet bekogelen. Maar de chimpansee bleek nog meer in petto te hebben. Zodra de bezoekers weg waren, haalde hij hooi uit zijn binnenverblijf en bedekte daarmee een aantal objecten. Hij plaatste de objecten en het hooi dat deze verborgen moest houden, vlak bij de plaats waar de bezoekers altijd stonden. “Zo was hij in staat om te gooien voordat de bezoekers terug konden deinzen,” stellen de onderzoekers vast. De bezoekers kwamen weer, Santino vertoonde geen agressief gedrag en begon plots vanuit het niets met stenen te gooien. Hij verraste de bezoekers totaal. Het verhullen van de stenen was nieuw, zo benadrukken de onderzoekers. “Het is vrijwel zeker dat het verstoppen van objecten onder hooi een innovatie was die bij moest dragen aan zijn misleidende gedrag.”
Twee strategieën
“Verdere observaties lieten zien dat het creëren van zo’n verhulling voor de toekomst de geprefereerde strategie werd,” zo schrijven de onderzoekers. “Sterker nog: de chimpansee leek er twee misleidende strategieën op na te houden: het verstoppen van objecten en het onderdrukken van gedrag waarmee hij zijn dominantie liet zien.” Dankzij die strategieën kon de chimpansee de bezoekers totaal verrassen met zijn acties.
Bijzonder
De onderzoekers benadrukken hoe bijzonder het gedrag van Santino is. “Het suggereert dat chimpansees zich toekomstig gedrag van anderen zelfs als die anderen er niet zijn, voor kunnen stellen en het suggereert dat ze acties kunnen ondernemen waarmee ze alvast anticiperen op dat toekomstige gedrag. Het gedrag van de chimpansee was echt op de toekomst gericht en was dus niet zozeer een voorbereiding op een gebeurtenis die in het verleden al regelmatig was voorgekomen.”
Het lijkt erop dat de chimpansee leerde van zijn fouten. Hij wist dat mensen terugdeinsden als hij zichzelf of zijn stenen te veel liet opvallen. Blijkbaar kan een chimpansee bepaalde facetten van eerdere gebeurtenissen opnieuw met elkaar combineren en waar nodig aanpassen om tot een gewenste uitkomst te komen.