Onderzoekers hebben geen idee wat dit unieke deuntje zo mateloos populair maakt.
De meeste vogelsoorten zijn niet zo happig op het veranderen van hun muzikale arsenaal. Ze gebruiken liever bekende deuntjes om hun territorium te verdedigen en vrouwtjes aan te trekken. In Canada is er echter iets opvallends aan de hand. Een nieuw en uniek mussenlied gaat daar namelijk ‘viraal’.
Tweetonig lied
In de jaren zestig floot de Canadese witgeelgors (een vogel die wel wat weg heeft van een huismus) door het hele land een lied dat eindigde op drie tonen. Maar in de loop van slechts dertig jaar namen steeds meer vogels een lied dat op twee tonen eindigde over. Het betekent dat veel vogels hun traditionele lied hadden afgedankt en daarvoor in de plaats een nieuw lied eigen hadden gemaakt. En dat is bijzonder. Hoewel bekend is dat sommige vogelsoorten soms hun lied veranderen, vinden deze culturele evoluties binnen lokale populaties plaats en worden daarom eerder regionale dialecten dan de nieuwe norm. “Voor zover we weten is dit ongekend,” zegt onderzoeker Ken Otter.
Luister in dit fragment de twee verschillende liedjes van de witgeelgors.
Verspreiding
Otter en zijn team gebruikten een groot netwerk van fervente vogelaars uit Noord-Amerika die opnames van het lied van de witgeelgors hadden geüpload naar een online database. Op die manier kregen de onderzoekers een idee van hoe wijdverspreid het lied daadwerkelijk was geworden. Uit de studie blijkt dat het nieuwe deuntje niet alleen mateloos populair is ten westen van de Rocky Mountains, maar zich ook razendsnel over de rest van Canada heeft verspreid. “We hebben in 2004 de dialectgrenzen gemeten en toen stopte het lied ongeveer halverwege Alberta,” legt Otter uit. “Tegen 2014 zong echter elke vogel die we in Alberta opnamen ook het westerse dialect. Daarnaast werd het lied ook gehoord in populaties in Ontario, dat 3000 kilometer verderop ligt.”
Overwintering
De grote vraag is natuurlijk hoe dit nieuwe, unieke liedje zich zo snel over heel Canada heeft weten te verspreiden. De onderzoekers denken dat de overwinteringsgebieden een belangrijke rol hebben gespeeld. “We weten dat vogels ook op hun overwinteringsplaatsen zingen,” vertelt Otter. “Het betekent dat jonge mannetjes in principe nieuwe liedjes kunnen oppikken als ze overwinteren met vogels uit andere gebieden. Ze hebben zichzelf dus waarschijnlijk gedurende de winter het nieuwe liedje aangeleerd en namen het vervolgens mee terug naar hun broedplaatsen.” En op die manier zou het lied zich in rap tempo over het continent kunnen hebben verspreid.
Vervanging
Om dit te testen, besloten de onderzoekers zogenaamde ‘geolocators’ (kleine, lichtgewicht apparaatjes waarmee onder meer de trekroutes, pleisterplaatsen, broedplaatsen en overwinteringsgebieden van trekvogels in kaart gebracht kunnen worden) te gebruiken om te zien of westerse mussen die het nieuwe lied kenden overwinteringsgebieden delen met oosterse mussen die nog niet bekend waren met het deuntje. En dit blijkt inderdaad het geval. Sterker nog, de oosterse mussen namen ook nog eens het liedje over en verkozen het nieuwe deuntje boven hun traditionele lied dat al zoveel decennia had bestaan.
Vrouwtjes
Waarom dit nieuwe lied zo aanstekelijk is? Onderzoekers moeten ons het antwoord schuldig blijven. Het pakkende deuntje geeft mannetjes bijvoorbeeld geen territoriaal voordeel. De onderzoekers zijn van plan om te bestuderen of vrouwtjes mogelijk een aandeel hebben in het mysterie. “Vrouwelijke vogels geven gewoonlijk de voorkeur aan het lokale liedje,” zegt Otter. “Maar het zou kunnen dat de vrouwelijke witgeelgors juist een zwak heeft voor liedjes die niet typisch zijn voor haar omgeving. Als dat het geval is, heeft elk mannetje dat een nieuw liedje kan zingen een groot voordeel.”
Ondertussen is er ook weer een nieuw liedje onder de westerse populatie opgedoken. De onderzoekers zetten dan ook samen met enthousiaste burgerwetenschappers de studie voort. Want uiteindelijk willen ze een eenduidig antwoord vinden op de vraag waarom de Canadese mussen de voorkeur geven aan nieuwe liedjes en de ‘gouwe ouwe’ – die soms door meerdere generaties zijn omarmd – subiet opzij schuiven.