Als je slecht slaapt, kun je beter geen koffie drinken ’s avonds en dat borreltje voor het slapengaan, kun je ook maar beter laten staan. Tenminste dat dachten we. En met de drankjes afzonderlijk is dat ook zo, maar mogelijk werkt de combinatie juist tamelijk goed, of in ieder geval minder slecht.
Tot die conclusie komen Amerikaanse onderzoekers van de University of Washington, die een groep beurshandelaren onderzochten in New York. Door hun stressvolle baan zouden ze eerder naar middelen als alcohol en cafeïne grijpen dan anderen, zo is al eens eerder onderzocht. Ze gebruiken de combinatie van de twee stoffen als zelfmedicatie om beter te kunnen slapen. Alcohol is namelijk een verdovend middel, oftewel een downer, net als bijvoorbeeld kalmeringsmiddelen, cannabis of morfine. Cafeïne is juist een stimulerend middel, een upper, net als nicotine of cocaïne. De vraag was nu: werkt het ook om beter te slapen? Het antwoord: daar lijkt het wel op. Alcohol in de avond maakt slaperig en remt de werking van de eerder geconsumeerde cafeïne.
Stimuleren en kalmeren
“We hebben in ons onderzoek een intrigerende interactie gevonden tussen de effecten van cafeïne en alcohol op lichaam en geest”, vertelt hoofdonderzoeker Frank Song van de University of Washington aan Scientias.nl. “Het verdovende effect van alcoholconsumptie in de avond lijkt de nadelige impact van cafeïne op de slaapkwaliteit te verminderen. Dit betekent niet dat een combinatie van cafeïne en alcohol een positieve invloed heeft op de kwaliteit van de slaap, maar het laat wél zien dat de beide stoffen naast elkaar gebruikt kunnen worden om de stimulerende en kalmerende effecten te dempen op de momenten dat ze ongewenst zijn.”
De psycholoog denkt dat dit soort zelfmedicatie heel gebruikelijk is bij mensen met een stressvolle baan en leefstijl. “Ik verwacht dat dit type gedrag veel vaker voorkomt bij mensen met een stressvolle baan en niet alleen bij beurshandelaren zoals die wij hebben onderzocht. We hebben deze beroepsgroep uitgekozen, omdat die bekendstaat om de hoge werkdruk en stress. De beurshandel vereist een hoge snelheid en een goede concentratie om te slagen. De keerzijde van het werk is dat er ook relatief veel angst- en stressproblematiek voorkomt binnen de beroepsgroep.”
Mismatch
Reden waarom de handelaren naar alcohol en cafeïne grijpen, maar dat is niet de oplossing, waarschuwt de onderzoeker. “Cafeïne, alcohol of een combinatie van beide zijn geen wondermiddelen voor een goede nachtrust. Ik hoop dan ook niet dat er een dergelijk slaapmiddel wordt geproduceerd.” De beurshandelaren sliepen bijvoorbeeld korter. “Het cafeïnegebruik leidde bij de proefpersonen gemiddeld tot een kortere nachtrust, maar ze voelden zich prima uitgerust. Dit suggereert een mismatch in de waarneming van de gebruiker, waardoor de cafeïneconsumptie doorgaat ondanks de negatieve effecten op de slaap”, legt Song uit.
De beurshandelaren die deelnamen aan het onderzoek werden zes weken lang gevolgd. “We hebben de kwaliteit en lengte van de slaap onderzocht, alsmede het alcohol- en cafeïnegebruik. De deelnemers hebben zes weken lang elke dag een vragenlijst ingevuld hierover. Daarna hebben we deze gegevens geanalyseerd”, aldus Song.
Verrast door de resultaten
Hij had de positieve wisselwerking tussen alcoholgebruik in de avond en cafeïneconsumptie overdag totaal niet verwacht. Onduidelijk is nog hoe goed de slaapkwaliteit is als gevolg van het gecombineerde middelengebruik. Daar zal mogelijk vervolgonderzoek op ingaan. Ook is Song benieuwd naar de langetermijneffecten van gezamenlijk gebruik van de stoffen.
“Onze bevindingen laten zien wat de bredere gevolgen zijn van alcohol- en cafeïneconsumptie en de combinatie van beide. In het bijzonder de veranderende staat van het bewustzijn, de slaapkwaliteit, de hoeveelheid slaap, de prestatieverminderende effecten en economische kosten hiervan voor bedrijven en de samenleving. Door de alcoholconsumptie te minimaliseren, kunnen mensen hun slaapkwaliteit en slaapduur verbeteren. Dit leidt uiteindelijk tot een boost van de gezondheid, vooral onder professionals”, besluit Song.
