Wie buitenaards leven wil ontdekken, moet maar vurig hopen dat dat buitenaardse leven heel snel uitsterft. Wanneer er in rap tempo een massa-extinctie plaatsvindt, wordt de kans dat we sporen van leven ontdekken, namelijk aanzienlijk groter. Tot die paradoxale conclusie komen onderzoekers in een interessant paper.
Wie om zich heen kijkt, kan het zich misschien moeilijk voorstellen, maar ooit zal deze planeet onleefbaar zijn. Op een gegeven moment zal onze zon in zijn laatste levensfase belanden waardoor de temperaturen op aarde zo sterk stijgen dat steeds meer levensvormen het niet langer op de planeet uithouden en stuk voor stuk verdwijnen. Het begint met het verdwijnen van de planten. Zoogdieren krijgen het moeilijk (ook doordat de hoeveelheid zuurstof in de atmosfeer terugloopt) en verdwijnen. Waaronder ook de mens: recent onderzoek suggereert dat mensen over zo’n twee miljard jaar uitgestorven zijn. De ongewervelden houden het nog het langste vol, maar uiteindelijk zullen op de aarde alleen bacteriën overblijven. Maar ook zij hebben het eeuwige leven niet; naar schatting wordt het hen over 2,8 miljard jaar ook te heet onder de voeten en zal de aarde geen enkele levensvorm meer kennen.
Biosignatuur
Wanneer de aarde al die veranderingen doormaakt – het verdwijnen van de planten, later het verdwijnen van de zoogdieren, ongewervelden en bacteriën – verandert ook de biosignatuur van onze aarde. Onder de biosignatuur verstaan we chemische verschijnselen die wijzen op de aanwezigheid van leven. Een mooi voorbeeld is zuurstof. In de atmosfeer van onze aarde komt veel zuurstof voor dat geproduceerd wordt door organismen op aarde. Maar wanneer de planten wegvallen, zal dat veranderen. De hoeveelheid zuurstof daalt. In een nieuw paper achterhalen onderzoekers hoe de biosignatuur van onze aarde wanneer de zon stervende is, verandert.
Buitenaards leven
Waarom is dat interessant? Wetenschappers proberen buitenaards leven momenteel aan de hand van een biosignatuur op te sporen. Door te kijken naar de samenstelling van atmosferen hopen ze uiteindelijk sporen van leven te vinden. Grote vraag is echter: welke atmosferen zijn het meest geschikt voor het aantreffen van zulke sporen? Moeten we dan bij een planeet in de bloei van zijn leven zijn? Of juist bij een planeet wiens einde nadert? Om die zoektocht richting te geven, besloten de onderzoekers te kijken hoe die biosignatuur zich door het leven van een planeet heen ontwikkelde en wanneer die biosignatuur het meest uitgesproken is. Maar daarvoor moeten ze zich natuurlijk richten op een planeet waar leven te vinden is: de aarde.
Ethaan
Het onderzoek suggereert dat de biosignatuur van planeten het meest uitgesproken is als complexe levensvormen tijdens een plotselinge massa-extinctie verdwijnen. “In verval rakende dieren (en planten) geven methaanthiol af,” zo schrijven de onderzoekers. “Dat is een gas dat geen abiotische bron heeft.” Wanneer alle dieren (zowel gewervelden als ongewervelden) heel plotseling uitsterven komt een enorme hoeveelheid van dit gas in de atmosfeer terecht. Daar blijft het slechts 350 jaar hangen, waarna het ethaan vormt. “Ethaan blijft veel langer in de atmosfeer aanwezig en zou een potentiële biomarker zijn.” Voorwaarde is wel dat dieren en planten snel uitsterven: als dat proces geleidelijk gaat, is de biosignatuur minder uitgesproken en dus lastiger te detecteren.
Een stervende planeet geeft zwakke signalen van leven af. Tenzij dat leven heel snel verdwenen is, zo stellen de onderzoekers. Het lijkt misschien wat mistroostig: zoeken naar aliens die niet meer zijn. Maar als het opsporen van levende buitenaardse wezens te lastig blijkt, is het een mooi alternatief.
