Je denkt bij sabeltandtijgers aan grote, woeste beesten die in een ver verleden brullend de andere dieren doodsbang maakten, maar kan het zijn dat deze enorme katachtigen eigenlijk niet verder kwamen dan wat gespin, dat meer aan het geluid van onze huiskat doet denken? Het antwoord blijkt genuanceerder dan je denkt en hangt mogelijk af van een paar kleine botjes.
Moderne katten zijn in te delen in twee groepen: de panterachtige grote exemplaren, zoals leeuwen, tijgers en jaguars en de feliene kleine katten, zoals lynxen, poema’s en onze eigen huiskatten. De eerste groep brult, de tweede spint. En waar vinden we de sabeltandtijgers? “Evolutionair gezien splitsten de sabeltandtijgers zich af van de kattenfamilie voor de andere twee groepen dat deden”, begint biologieprofessor Adam Hartstone-Rose. “Dit betekent dat leeuwen meer verwant zijn aan huiskatten dan die beide soorten aan sabeltandtijgers.”
Niet zo simpel
Dat is een belangrijk feitje dat al enigszins duidelijk maakt dat de vraag ‘brult-ie of spint-ie’ niet een, twee, drie beantwoord is. “De discussie over het geluid van de sabeltandtijger hangt af van de anatomie van een handjevol kleine botjes in de keel”, vertelt Hartstone-Rose. “En de grootte, vorm en het aantal van die botjes verschilt tussen moderne brullende en spinnende katten.”
Hoewel het geluid wordt geproduceerd in het strottenhoofd en met zacht weefsel in de keel, dus niet met botten, is onderzoekers opgevallen dat de botten die dat weefsel op zijn plaats houden – de tongbeenderen – verschillen in omvang en aantal bij brullende en spinnende katten. “Mensen hebben maar één tongbot, terwijl spinnende katten er maar liefst negen hebben, die allemaal als een ketting aan elkaar vastzitten. Brullende katten hebben er zeven”, legt hoofdonderzoeker Ashley Deutsch uit. “De ontbrekende botten missen boven aan de tongbeenderen, ongeveer waar ze vastzitten aan de schedel.”
Botjes tellen
Maar als huiskatten negen van die botjes hebben en leeuwen zeven, hoe zit het dan met de sabeltandtijgers? Die hebben er ook zeven. “Het leek dus vanzelfsprekend dat ze brulden”, vertelt Hartstone-Rose. “Maar toen we naar de anatomie van moderne katten keken, realiseerden we ons dat er eigenlijk geen hard bewijs is dat deze theorie ondersteunt, aangezien de botten zelf niet verantwoordelijk zijn voor het geluid. Het verband tussen het aantal botten en het geluid dat een kat produceert, is nooit echt bewezen.”
En dus besloten de onderzoekers eens goed te kijken naar de tongbeenstructuur van vier soorten brullers: leeuwen, tijgers, luipaarden en jaguars, en vijf soorten spinners: poema’s, cheeta’s, caracals, servals en ocelots. Ze vergeleken de botten met 105 tongbeenderen van de sabeltandtijger. “Je kunt simpelweg zeggen dat sabeltandtijgers brullen, omdat ze maar zeven tongbotjes hebben, maar dat is niet het hele verhaal”, stelt Hartstone-Rose. “De anatomie is raar. Ze missen de extra botten die spinnende katten wel hebben, maar de vorm en grootte van de tongbeenderen is anders. Sommigen zijn meer gevormd, zoals die van de spinnende katten, maar dan veel groter.”
Brullende spinners?
Wat ook raar is: als de ontbrekende botten het verschil in geluid veroorzaken, dan zouden de botten die eraan vastzitten anders moeten zijn bij beide groepen. Maar dat is niet het geval: die zien er vrijwel hetzelfde uit bij spinnende en brullende katten. Sterker nog, er bleek meer variatie in de botten die dichterbij de stembanden zitten. De gelijkvormigheid van de bovenste botten wijst erop dat als de tongbeenstructuur een rol speelt bij het geluid de lager gelegen botten belangrijker zijn, aangezien die wel verschillen bij de katachtigen. Dus als deze botten de vorm hebben van die van spinnende katten zou dat een teken zijn dat de sabeltandtijgers spinden in plaats van brulden.
“Wij zijn erachter gekomen dat niemand het belang van het verschillende aantal botten heeft bestudeerd”, zegt Hartstone-Rose. “Als het geluid van de dieren wordt bepaald door het aantal botten in de tongbeenstructuur dan brulden sabeltandtijgers. Als het om de vorm gaat, dan kan het zijn dat ze spinden. En aangezien sabeltandtijgers dingen gemeen hebben met beide groepen katachtigen, kan het ook nog zijn dat ze een compleet ander geluid maakten.”
Mysterie
Hoe het nu zit? “Het is misschien nog het meest waarschijnlijk dat de grootte van de tongbeenderen een rol speelt bij de toonhoogte van het geluid”, zegt Deutsch. “Hoewel de sabeltandtijgers kleiner waren dan de grootste moderne katten, waren hun tongbeenderen wel veel groter dan die van andere nog levende verwanten, dus mogelijk maakten ze een nog zwaarder geluid dan de grootste tijgers en leeuwen.”
