Kiezers met een slechtere gezondheid stemden in 2024 opvallend veel vaker op de rechtse partij Reform UK van Nigel Farage. Dat blijkt uit een nieuwe analyse van stemgedrag bij de Britse verkiezingen. De onderzoekers waarschuwen dat dit geen toeval is. De politiek moet dringend wat doen aan de groeiende gezondheidskloof.
Reform UK behaalde vorig jaar 14 procent van de stemmen en vijf zetels in het Britse parlement. Wetenschappers van het Max Planck Institute of Geoanthropology hebben een grootschalige meta-analyse op het stemgedrag losgelaten en komen tot de conclusie dat politieke voorkeur samenhangt met de gezondheid van de bevolking. Zo ontdekten ze dat kiezers vaker op Reform UK (de voormalige Brexit Party) stemmen in regio’s waar meer chronische ziekten voorkomen. “Onze resultaten maken duidelijk dat de gebieden waar de gezondheid het slechtst is, ook de sterkste steun voor Reform UK laten zien”, schrijven de onderzoekers. “Dit moet een wake-upcall zijn voor alle partijen, niet alleen voor Reform zelf.”
Reform-stemmers vaker ziek en ouder
De onderzoekers vergeleken verkiezingsdata uit 543 kiesdistricten in Engeland met gezondheidsstatistieken uit 2022–2023. Ze keken naar twintig veelvoorkomende aandoeningen, waaronder astma, diabetes, depressie, hartziekten, obesitas, reumatoïde artritis, osteoporose, hoge bloeddruk, epilepsie, dementie, COPD, verstandelijke beperkingen, schizofrenie, bipolaire stoornis en beroerte of TIA.
Drie van de vijf kiesdistricten die een Reform UK-parlementslid kozen, behoren tot de armste regio’s van Engeland. Bovendien wonen er relatief veel ouderen: gemiddeld 24 procent van de bevolking is er 65 jaar of ouder. Het percentage 65-plussers in Labour-regio’s is gemiddeld 17 procent. In de Reform UK-districten komen gezondheidsproblemen een stuk meer voor. Zo is het percentage mensen met astma gemiddeld 7,5 procent (tegen 7 procent in Labour-regio’s) en heeft bijna 3 procent de chronische longziekte COPD, de hoogste waarde in het hele land. Ook depressie (14 procent) en hart- en vaatziekten komen vaker voor dan gemiddeld.
Obesitas
De sterkste correlatie vond het team tussen stemmen op Reform UK en obesitas. Voor elke 10 procent extra stemmen op de populistische partij steeg het aantal zwaarlijvige mensen met gemiddeld 1,5 procent. Ook longziekten en psychische klachten komen duidelijk vaker voor in regio’s met veel Reform-stemmers. Zelfs na correctie voor leeftijd, geslacht en inkomensniveau bleef dat zorgelijke verband overeind. “De data tonen aan dat gezondheid niet losstaat van politiek. Ongelijkheid en slechte gezondheid vormen een voedingsbodem voor populisme”, schrijven de onderzoekers deze week in vakblad BMJ.
De studie maakt duidelijk dat structurele gezondheidsproblemen – van slechte luchtkwaliteit tot een haperend zorgsysteem – invloed hebben op politieke keuzes. “Bezuinigingen in de zorg, verergerd door de coronapandemie, hebben ertoe geleid dat veel mensen met chronische longaandoeningen geen basiszorg meer krijgen”, stellen de wetenschappers. “Mogelijk heeft dit het gevoel versterkt dat de overheid hen in de steek laat.” Voor Reform UK zelf is dat ook een belangrijke boodschap, vinden de onderzoekers. “De analyses laten zien dat er diepgaande gezondheidsproblemen zijn in kiesdistricten waar Reform UK het goed doet. Dit is een thema dat veel aandacht verdient, zeker van beleidsmakers binnen Reform UK.” Maar ook andere partijen moeten volgens hen in actie komen. “Voor de rest van het politieke spectrum zijn deze resultaten een extra reden om werk te maken van het verbeteren van de volksgezondheid en het verkleinen van de ongelijkheid.”
Gezondheid als graadmeter van onvrede
De resultaten sluiten aan bij eerder onderzoek in de VS en Italië, waar steun voor populistische en rechts-radicale partijen ook samenhangt met een slechtere gezondheid. De onderzoekers waarschuwen dat longziekten, obesitas en psychische problemen niet alleen medische kwesties zijn, maar ook sociale indicatoren van onvrede. “Dit gaat over meer dan gezondheid alleen”, besluiten ze. “Het laat zien hoe ongelijkheid, gemiste zorg en structurele achterstanden hun opwachting maken in het stemhokje.”
