Eindelijk weten we hoe de temperaturen van de oceanen op konden lopen tot wel 40 graden Celsius.
Zo’n 252 miljoen jaar geleden begon de temperatuur op aarde enorm te stijgen. En op het hoogtepunt moet de temperatuur van de wateren rondom de evenaar zelfs de 40 graden Celsius hebben aangetikt. Geen wonder dat talloze dieren die zich altijd in deze wateren hadden thuis gevoeld, het onderspit dolven. En ook op het land werden grote verliezen geleden. Naar schatting stierf tot wel 96 procent van de in zee levende dieren en 70 procent van de gewervelde dieren op het land uit. En daarmee is het de heftigste massa-extinctie die de aarde ooit heeft doorgemaakt.
Vulkaanuitbarstingen
Maar wat zorgde er nu precies voor dat de aarde enorm opwarmde en het leeuwendeel van het leven op aarde verdween? Onderzoekers hebben daar al wel langer ideeën over en vaak wordt daarbij gewezen naar de Russische Trappen, die in dezelfde periode ontstonden. De Russische Trappen is een enorme vulkanische vlakte die tot op de dag van vandaag ongeveer 7,7 miljoen vierkante kilometer beslaat. Vermoed wordt dat niet de vulkaanuitbarstingen zelf, maar grote hoeveelheden kolen en vegetatie die door het gloeiendhete magma aan het branden werden gebracht, leidden tot de opwarming van de aarde en de daaropvolgende massa-extinctie. Hard bewijs voor die hypothese ontbreekt echter. Tot nu.
Wetenschappers zijn naar de Siberische Trappen afgereisd en hebben er monsters verzameld en deze geanalyseerd. In de monsters troffen ze vreemde fragmenten aan die deden denken aan verbrand hout en verbrande kolen. Een vermoeden dat versterkt werd, tijdens daaropvolgende expedities naar het gebied, waarbij op verschillende plekken houtskool en kolen werden teruggevonden.
Canada
Om er zeker van te zijn dat de vreemde fragmenten in de verzamelde monsters het resultaat waren van de verbranding van hout en kolen, wendden de onderzoekers zich tot de Canadese wetenschapper Steve Grasby. Hij had eerder op een Canadees Arctisch eiland microscopische resten van verbrande kolen aangetroffen die eveneens grofweg 250 miljoen jaar oud waren en waarvan vermoed wordt dat ze vanuit Siberië naar het eiland zijn gewaaid. Grasby analyseerde de in Siberië verzamelde monsters en moet concluderen dat ze inderdaad resten van verbranden kolen herbergen.
Bewijs
“Onze studie laat zien dat het magma van de Siberische Trappen kolen en organisch materiaal raakte en opnam,” vertelt onderzoeker Lindy Elkins-Tanton. “Dat levert ons direct bewijs dat het magma tijdens de erupties ook grote hoeveelheden kolen en organisch materiaal deed ontbranden.”
Impact
De klimaatverandering die door de verbranding van grote hoeveelheden kolen ontstond, had behoorlijk wat voeten in de aarde. Onderzoekers denken dat het miljoenen jaren duurde voor de ecosystemen weer hersteld waren.
Hoewel de opwarming zo’n 250 miljoen jaar geleden veel heftiger was dan de opwarming die de aarde vandaag de dag doormaakt, zijn er ook wel paralellen te zien. Zo leidt ook nu de verbranding van fossiele brandstoffen – zoals kolen – tot temperatuurstijgingen. “Als je deze overeenkomsten ziet, geeft dat een extra impuls om nu actie te ondernemen en beter te gaan begrijpen hoe de aarde op de lange termijn op dit soort veranderingen reageert,” aldus Elkins-Tanton.