De enorme stenen die samen de iconische cirkel vormen, blijken van behoorlijk ver te komen.
De bouwers van Stonehenge haalden ze uit de West Woods, een gebied dat zo’n 24 kilometer ten noorden van het wereldberoemde monument ligt. Dat schrijven Britse onderzoekers in het blad Science Advances.
Mysterie
En daarmee is een eeuwenoud mysterie eindelijk opgelost, zo vertelt onderzoeker David Nash. “Archeologen en geologen debatteren al meer dan vier eeuwen over de vraag waar de sarsen-stenen die gebruikt werden om Stonehenge te bouwen, vandaan komen. Deze nieuwe data kunnen helpen verklaren hoe het monument werd gebouwd en misschien ook meer inzicht geven in de routes die men gebruikte om de 20 tot 30 ton zware stenen te transporteren.”
Het onderzoek
Nash en collega’s analyseerden voor het nieuwe onderzoek de zogenoemde ‘sarsen-stenen’. Dit zijn de grote stenen die samen de twee iconische stenencirkels vormen: de buitenste cirkel (bestaande uit verticaal opgerichte stenen) en de binnenste cirkel (die eveneens bestaat uit verticaal opgerichte stenen met daarop elke keer een horizontale grote steen).
De onderzoekers bestudeerden de chemische samenstelling van deze sarsen-stenen met behulp van een draagbare röntgenspectrometer. Met behulp van dit apparaat is het mogelijk om op een non-invasieve manier – oftewel: zonder de stenen te beschadigen – vast te stellen in welke concentraties bepaalde elementen aanwezig zijn. Het onderzoek wees uit dat 50 van de 52 sarsen-stenen afgaand op hun samenstelling uit hetzelfde gebied komen.
Boorkern
Maar om welk gebied ging het dan precies? Daarvoor moesten de onderzoekers nog een stap verder gaan. Ze bogen zich met nog nauwkeurigere apparatuur over een boorkern die reeds in 1958 uit één van de sarsen-stenen was gehaald. Lang was onbekend waar deze boorkern gebleven was, maar vorig jaar bracht een vertegenwoordiger van het bedrijf dat de boringen in 1958 uitvoerde de boorkern vanuit de VS terug naar Groot-Brittannië. Door de samenstelling van de boorkern nauwgezet te bestuderen en te vergelijken met die van stenen afkomstig uit het zuiden van Groot-Brittannië, kunnen onderzoekers nu eindelijk onthullen waar de sarsen-stenen vandaan komen. Geochemische overeenkomsten tussen de sarsen-steen en stenen afkomstig uit de West Woods leiden de onderzoekers namelijk tot de conclusie dat de sarsen-stenen afkomstig moeten zijn uit dit gebied.
Bluestones
Vorig jaar stelden onderzoekers al vast waar de veel kleinere ‘bluestones’ die in Stonehenge verwerkt zitten, vandaan komen. Die stenen komen van nog veel verder weg. Zo blijken sommige afkomstig uit een gebied dat maar liefst 290 kilometer van Stonehenge verwijderd is. “De oorsprong van de kleinere bluestones die nabij het centrum van Stonehenge te vinden zijn, heeft door de jaren heen veel aandacht gehad,” bevestigt Nash. “Deze stenen blijken uit delen van Wales te komen. Maar er was tot voor kort praktisch nog geen onderzoek gedaan naar de bron van de grotere sarsen-stenen die de primaire architectuur vormen.”
Het nieuwe onderzoek geeft meer inzicht in de afkomst van deze stenen, maar laat ook nog veel vragen onbeantwoord, zo erkent Nash. “Hoewel we nu begrijpen waar de meeste sarsen-stenen van Stonehenge vandaan komen, blijven er nog genoeg mysteries over. We weten nog altijd niet waar twee van de 52 overgebleven sarsen-stenen vandaan kwamen (…) Het is mogelijk dat deze stenen wat lokaler zijn verkregen, maar dat weten we op dit moment niet. Ook weten we nog niet uit welk deel van de West Woods de sarsen-stenen komen. Meer geochemisch en archeologisch onderzoek is nodig om deze vragen te beantwoorden.”
