Hoewel mensen meer aandacht hebben voor negatief gedrag, ontdekte de Leidse onderzoekster Mariska Kret dat bonobo’s liever naar leuke dingen kijken, zoals vlooien, seks en gapen. Wat kunnen we hiervan leren?
Bonobo’s zijn samen met chimpansees zeer nauw aan mensen verwant. Volgens Kret kan onderzoek naar hun emotionele gedrag daardoor ook meer inzicht bieden in hoe emoties bij mensen zijn ontstaan. Daarom onderzocht ze bij vier bonobo’s of ze meer voorkeur hadden voor beelden waarop soortgenoten emotioneel gedrag vertonen, of juist voor beelden met neutrale gedragingen.
Het onderzoek
Het onderzoek werd uitgevoerd in de Apenheul in Apeldoorn, waar dertien bonobo’s wonen. Kret en haar collega’s leerden vier vrouwtjes uit de groep de vaardigheden die nodig zijn voor de dot-probe-test, een taak die aandacht meet. Hoe gaat dit in zijn werk? Een bonobo neemt plaats voor een touchscreen. Links en rechts verschijnen afbeeldingen van twee onbekende soortgenoten, die positief, neutraal of negatief gedrag vertonen. “We laten telkens tegelijk een emotionele en een neutrale gedraging zien,” legt Kret uit. “Vervolgens verschijnt er een stip op de plek van een van de afbeeldingen die de bonobo moet aan raken voor een beloning, een stukje appel of rozijn. Het idee is dat een bonobo de stip sneller aanraakt als die op een plek verschijnt van de gedraging waar ze net naar keek.”
Vlooien, seks en gapen
Uit de test blijkt dat de bonobo’s liever kijken naar vlooien, seks en gapen, dan naar neutraal gedrag. Voor negatieve afbeeldingen, zoals angstige en macho gezichtsuitdrukkingen, hebben de bonobo’s maar weinig aandacht. En dat terwijl mensen die dezelfde dot-probe-test uitvoerden, juist voornamelijk op negatief gedrag letten. “Het lijkt erop dat bonobo’s de meeste aandacht besteden aan gedragingen die de sociale band bevorderen,” vertelt Kret. Vlooien en seks zijn volgens haar namelijk heel belangrijk voor de onderlinge relaties in de groep. “Gapen is ook een interessante eigenschap,” vertelt Kret. Net als bij mensen werkt gapen ook aanstekelijk voor bonobo’s. “We weten zelfs dat de kans groter is dat een bonobo mee gaat gapen als hij meer empathie heeft voor de gapende aap.”
Ondertussen is het onderzoeksteam begonnen aan een tweede ronde tests. De bonobo’s krijgen in dit geval naast onbekende dieren, ook afbeeldingen van bekende soortgenoten te zien. Dat de bonobo’s plezier hebben in het spelletje is wel duidelijk. “De bonobo’s stonden al klaar achter het scherm, ze hadden er veel zin in. We zijn benieuwd hoe de extra factor van bekende bonobo’s uitwerkt in de resultaten,” aldus Kret.
