Bomen zijn zich in zekere zin ‘bewust’ van hun gewicht

En passen hun stam daar op aan.

Dat hebben onderzoekers van de universiteit van Helsinki ontdekt. Hun bevindingen zijn terug te vinden in het blad Current Biology.

Stabiliteit
Veel bomen kunnen behoorlijk groot worden en met al die takken en bladeren ook een behoorlijk gewicht hebben. Het vereist vanzelfsprekend een sterke en stabiele stam om dat alles in de lucht te kunnen houden. Je mag dan ook verwachten dat bomen hun stam in reactie op het gewicht – dat toeneemt naarmate de jaren vorderen – op de één of andere manier kunnen versterken. En dat is precies wat onderzoekers in de nieuwe studie aantonen.

De wetenschappers richtten zich op de zachte berk (Betula pubescens). Ze hingen gewichten in de bomen en keken hoe de bomen daarop reageerden. Het leidt tot de ontdekking dat bomen in reactie op extra gewicht inderdaad in staat zijn om hun stam wat op te dikken en zo hun stabiliteit te waarborgen. Maar niet alle onderzochte berken deden dat. “Wanneer bomen de vrijheid hadden om heen en weer te zwaaien, werden ze in reactie op het toegevoegde gewicht dikker,” vertelt onderzoeker Juan Alsonso-Serra aan Scientias.nl. “Maar die reactie zagen we niet bij de meer statische bomen.”

Waarnemen
De ontdekking dat bomen hun stamdikte aan kunnen passen aan hun eigen gewicht, lijkt te vereisen dat ze zich ‘bewust’ zijn van hun gewicht. Het gaat te ver om bomen op basis van dit onderzoek een bewustzijn toe te rekenen, maar ze moeten een gewichtstoename wel op de één of andere manier kunnen opmerken. Hoe dat precies zit, weten onderzoekers nog niet. “Onze volgende stap is onderzoeken hoe de bomen massa waarnemen. Dat is iets wat in planten nog nauwelijks onderzocht is. Onze eerste analyse wijst erop dat er genen bij betrokken zijn die ook een rol spelen in de reactie op aanraking.” Naast de zachte berk bestudeerden de onderzoekers namelijk ook een van nature voorkomende mutant die in tegenstelling tot ‘normale’ bomen niet in staat is om zijn stam aan te passen aan een toename in gewicht. Het resultaat is dat deze mutant gedurende een maand of drie net zo groeit als een ‘normale’ boom, waarna de stam net boven de grond ombuigt en de boom compleet instort. Een vergelijking van het genoom van deze mutant en het genoom van gezonde berken brengt de onderzoekers op het spoor van een gen dat bomen in staat stelt om op hun eigen gewicht te reageren.

Andere soorten
Onduidelijk is nog of ook andere boomsoorten in staat zijn om – net als de berk – de dikte van de stam af te stemmen op het gewicht. “We weten het niet,” stelt Alonso-Serra. “We hebben hetzelfde experiment wel uitgevoerd met andere berkensoorten en zagen toen dezelfde reactie. Maar andere bomen hebben weer andere houtkenmerken en groeigewoonten die wellicht hun reactie (op een gewichtstoename, red.) beïnvloeden.”

Er valt al met al dus nog genoeg te onderzoeken. En dat onderzoek is zeker de moeite waard, zo vindt Alonso-Serra. “We leven in een tijd waarin onze waardering voor planten vaak gebaseerd is op hun productiviteit of schoonheid. Hoewel bomen een centrale rol spelen in ecosystemen en de strijd tegen klimaatverandering, blijft het voor mensen lastig om zich met planten te associëren en ze te beschermen. Dit onderzoek onthult hoe bomen heel dynamisch met hun eigen problemen omspringen, door de manier waarop ze groeien aan te passen. Het begrijpen van het onderliggende mechanisme is niet alleen belangrijk als je meer wilt weten over de ontwikkeling van planten, maar kan ook onze kijk op bomen veranderen.”

Bronmateriaal

"Trees might be “aware” of their size" - Universiteit van Helsinki
Interview met Juan Alonso-Serra
Afbeelding bovenaan dit artikel: jplenio (via Pixabay)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd