Onderzoekers benadrukken het belang van het planten van meer bomen in steden om de impact van klimaatverandering te verzachten.
Als de temperatuur lang boven de 25 graden Celsius blijft, is dat voor veel mensen te warm. Sterker nog, dit kan grote gevolgen hebben voor de gezondheid. Tijdens een hittegolf zien we bijvoorbeeld een forse toeloop van mensen die in het ziekenhuis moeten worden opgenomen met onder andere hart- en ademhalingsproblemen. Bovendien kan extreme hitte menigeen zelfs fataal worden. Met name in grote steden kan het kwik flink stijgen. Maar de oplossing lijkt vrij simpel, zo stelt een nieuwe studie nu. Want het planten van meer bomen zou het aantal sterfgevallen als gevolg van hoge zomertemperaturen met maar liefst een derde kunnen verminderen.
Hitte-eilandeffect
De temperatuur in de stad ligt normaal gesproken vrij hoog. Dit is onder andere te herleiden naar minder begroeiing en een hogere bevolkingsdichtheid. Daarnaast houden stedelijke infrastructuur, zoals gebouwen en wegen, meer warmte vast dan natuurlijke landschappen of landbouwgrond. Hierdoor liggen de temperaturen in de stad een stuk hoger dan in het omliggende landelijke gebied – een fenomeen dat ook wel het hitte-eilandeffect wordt genoemd.
Ook zorgen auto’s, airconditionings, verwarmingen en bouw- en industriële installaties voor extra warmte, waardoor het kwik in steden stijgt. Het temperatuurverschil tussen stad en omgeving kan zelfs oplopen tot 4 graden Celsius en is ‘s nachts het hoogst. En gezien de aanhoudende opwarming van de aarde en stedelijke groei, wordt verwacht dat het hitte-eilandeffect de komende decennia verder zal verergeren, met alle gevolgen van dien. “Voorspellingen op basis van de huidige emissies laten zien dat hittegerelateerde ziekten en sterfgevallen de komende decennia meer zullen voorkomen,” aldus onderzoeker Tamara Iungman.
Studie
In de nieuwe studie, gepubliceerd in The Lancet, hebben onderzoekers specifiek de voortijdige sterfte als gevolg van hogere temperaturen in steden bestudeerd. Het team boog zich over de gegevens van 93 Europese steden, met in totaal 57 miljoen inwoners, verzameld tussen juni en augustus 2015. Ze vergeleken sterftegegevens met de dagelijkse, gemiddelde stadstemperaturen en brachten in kaart hoeveel mensen er als gevolg van extreme hitte waren overleden.
6.700 sterfgevallen
Uit de resultaten blijkt dat de temperatuur in de stad gemiddeld zo’n 1,5 graden Celsius hoger ligt dan in het omliggende platteland. In de Roemeense stad Cluj-Napoca is het zelfs 4,1 graden Celsius warmer. En deze hogere temperaturen leiden tot veel oversterfte. In totaal kunnen er zo’n 6.700 voortijdige sterfgevallen toegeschreven worden aan hoge stadstemperaturen tijdens de zomermaanden. Anders gezegd, vier procent van de zomersterfte in Europese steden is te herleiden naar het hitte-eilandeffect.
Groen in de stad
Daarnaast keken de onderzoekers naar het aantal sterfgevallen dat voorkomen had kunnen worden door simpelweg meer groen, zoals bomen, in de stad te planten. Het leidt tot een opvallende ontdekking. Want bomen hadden het leven van meer dan 2.500 Europese stadsbewoners kunnen redden, zo bewijst de studie. Het planten van meer bomen in steden kan de gemiddelde temperatuur namelijk met 0,4 graden Celsius helpen verlagen. Op dit moment is de gemiddelde dekking van stadsbomen in Europa 14,9 procent. Maar als dit verhoogt zou worden tot 30 procent, had dit een derde van de voortijdige sterfgevallen kunnen voorkomen.
Bomen planten
De bevindingen benadrukken dat stadsbomen grote voordelen voor de volksgezondheid én het milieu opleveren. Over het algemeen bevinden de steden met de hoogste sterftecijfers door verzengende temperaturen zich in Zuid- en Oost-Europa. En dus stellen de onderzoekers dat deze steden het planten van meer bomen serieus zouden moeten overwegen. “Ons doel is om lokale besluitvormers te informeren over de voordelen van het integreren van groene gebieden in alle buurten om zo duurzamere, veerkrachtigere en gezondere stedelijke omgevingen mogelijk te maken,” zegt onderzoeksleider Mark Nieuwenhuijsen.
Klimaatverandering
Zeker met het oog op klimaatverandering zijn de bevindingen urgent. “Europa zal steeds meer te maken krijgen met extremere temperatuurschommelingen als gevolg van de opwarming van de aarde,” legt Lungman uit. Dit kan leiden tot meer doden door hogere temperaturen. “Deze gevolgen kunnen echter gedeeltelijk worden vermeden door meer bomen te planten die steden helpen koelen,” stelt Nieuwenhuijsen. “We moedigen stedenbouwkundigen en besluitvormers dan ook aan meer groen in de stad te integreren.” De auteurs erkennen overigens dat dit in sommige steden vanwege hun ontwerp een uitdaging kan zijn. Toch is het volgens hen noodzakelijk om alle opties in kaart te brengen en het planten van bomen bijvoorbeeld te combineren met de implementatie van groene daken en andere temperatuurverlagende alternatieven.
Meer bewijs
Het bewijs dat groen in de stad goed is voor onze gezondheid, stapelt zich steeds verder op. Al eerder bleek uit een studie dat wonen naast een stadspark de kans op een beroerte flink verkleint. Bovendien kan slechts één uurtje wandelen in de natuur al zorgen voor minder stress.
“Het verkoelende effect van bomen en het groener maken van steden heeft veel gezondheidsvoordelen, waaronder een langere levensverwachting, minder psychische problemen en een beter cognitief functioneren,” somt Lungman op. Volgens de onderzoekers zouden we daarom de bevindingen ten harte moeten nemen.
Ook Kristie Ebi, zelf niet betrokken bij de studie, sluit zich daarbij aan. “In wezen zijn alle hittegerelateerde sterfgevallen te voorkomen; niemand hoeft te sterven aan de hitte,” zegt ze. “Besluitvormers en lokale gemeenschappen zouden betere hitteactieplannen moeten ontwikkelen en uitvoeren om zo de stad klimaatbestendiger te maken. De tools en richtlijnen zijn beschikbaar. Het is nu tijd om te beginnen.”